Қирғизистонда нотижорат ташкилотлари (“хорижий агентлар”) тўғрисидаги қонунга ўзгартишлар кирилгани туфайли “Сорос-Қирғизистон” жамғармаси ўз фаолиятини тўхтатади. Бу ҳақда ташкилот сайти орқали маълум қилинган.

Баёнотда бу қонун “халқаро ҳамжамият томонидан молиялаштирилувчи маҳаллий ташкилотлар фаолиятига номутаносиб ва ортиқча чекловлар жорий қилиши” айтилган.

“Сорос-Қирғизистон” жамғармасига “Очиқ жамият” фондлари томонидан 1993 йили асос солинган. Қайд этилишича, ўтган 30 йил ичида жамғарма ҳам ҳукумат, ҳам фуқаролик жамияти билан иш олиб борган ҳолда Қирғизистондаги турли лойиҳаларни дастаклаш учун 115 миллион доллардан кўпроқ маблағ ажратган.

“Бу лойиҳалар таълим ва соғлиқни сақлаш, янги рақамли технологиялардан фойдаланишни таъминлаш, жиноятчилик билан боғлиқ адлия ва ҳуқуқий ёрдам тизими ислоҳоти соҳалари ҳамда бошқа кўплаб йўналишлардаги ташаббусларни қўллаш учун амалга оширилган. Эндиликда мамлакат манфаатлари йўлида холис ният билан амалга оширилган бундай фаолиятга “хорижий вакиллар” каби ноҳақ ёрлиқ ёпиштирилмоқда”, дейилган баёнотда.

“Очиқ жамият” фондлари президенти Бинайфер Новрожи “Сорос-Қирғизистон” жамғармаси ва унинг ходимлари Қирғизистоннинг демократия ва очиқ жамиятга интилишида бутун мамлакат бўйлаб оддий одамларга сезиларли даражада дастак кўрсата олганини қайд этган.

“Биз ташкилот фаолияти бундан буён давом эта олмаслигидан ҳамда янги репрессив қонун фуқаролик жамиятининг ноаниқлик ва қўрқув шароитида ишлашига олиб бориши мумкинлигидан чуқур таассуфдамиз”, деган у.

Нотижорат ташкилотлари (“хорижий вакиллар”) тўғрисидаги қонунга тузатишлар Қирғизистон президенти томонидан шу йилнинг апрель ойи бошида имзолаган.

Amnesty International халқаро инсон ҳуқуқлари ташкилоти бош котиби Аньес Калламар аввалроқ мазкур қонун қабул қилинган тақдирда, у “фуқаролик жамиятининг Қирғизистон халқи ҳақ-ҳуқуқларини амалга оширишни дастаклашга ҳисса қўшиш қобилияти учун” салбий оқибатларни юзага келтириши мумкинлиги урғулаган эди.

Сорос жамғармаси 1996-2004 йиллар оралиғида “Очиқ жамият институти кўмак жамғармаси” номи остида Ўзбекистонда ҳам фаолият юритган. Ўзининг саккиз йиллик фаолияти давомида мазкур жамғарма, ҳисоботларга мувофиқ, Ўзбекистонда инсон ҳуқуқлари, демократия ва очиқ жамият тамойилларини ривожлантиришга қаратилган кўплаб дастурларни амалга ошириш учун қарийб 22 миллион доллар миқдорида маблағ ажратгани маълум.

“Хорижий агентлар тўғрисида”ги қонунга қарши Тбилисида уюштирилган митингда ҳуқуқ-тартибот идоралари ходимлари 14 кишини қўлга олишган. Бу ҳақда Грузия Ички ишлар вазирлиги матбуот хизмати маълумот тарқатди.

15 апрель тонгида Тбилиси ва Грузиянинг бошқа шаҳарларида “хорижий агентлар тўғрисида”ги қонунга қарши норозилик чиқишлари бошланди. Пойтахтда одамлар Руставели шоҳкўчасида жойлашган парламент биноси олдида йиғилишган. Акциянинг биринчи қисми парламентнинг юридик масалалар бўйича қўмитасида қонун лойиҳасини кўриб чиқишга киришилган эрталабки соат 10 дан бошланган. Акциянинг иккинчи қисми эса оқшомги соат 19 ларга тўғри келган. Кечга бориб Тбилисида бир неча минг норози йиғилган. Парламент биноси ёнига куч ишлатар тузилмалар ходимлари олиб келинган.

ИИВ маълумотига кўра, “норозиларнинг зўравонлик ҳаракатлари натижасида” бир нафар полициячи жабрланган. Унга тиббий ёрдам кўрсатилган.

Норозилар “майда безорилик” ва “ҳокимият вакиллари талабига бўйсунмаслик” моддалари бўйича тутиб кетилган. ИИВ қайдича, митинг иштирокчилари жамоат тартибини бузишган, ҳуқуқ-тартиботчиларнинг “қонуний талабларини эътиборга олишмаган”, уларга қаршилик кўрсатиб, уларни ҳақорат қилишган.

Mtavari телеканали хабарига кўра, 16 апрель куни парламентдаги муҳокама билан параллел равишда кенг кўламли норозилик чиқишлари қайта бошланиши кутилмоқда.

Душанба куни Грузия парламентининг юридик масалалар қўмитаси биринчи ўқишда “хорижий агентлар тўғрисида”ги қонун лойиҳасини маъқуллаган. Мазкур лойиҳа мазмунан ўтган йили норозилик намойишлари манзарасида қайтариб олинган қонун лойиҳаси билан бир хил экани айтилмоқда.

“Шаффофликни таъминлаш учун” олиб чиқилаётган қонун лойиҳаси молиясининг 20 фоиздан кўпроғини хориждан оладиган барча нотижорат ташкилотлари ва ОАВ номлари киритилган реестр пайдо бўлишини кўзда тутади.

Қонун лойиҳаси “хорижий куч манфаатларини ташувчи бўлган ташкилотларни аниқлаш мақсадида” Адлия вазирлигига мазкур масала бўйича исталган пайтда текширув ўтказиш ваколатини беради.

Ўтган йилнинг 7 мартида Грузия парламенти биринчи ўқишда қонун лойиҳасини маъқуллагани ортидан мамлакат бўйлаб оммавий норозилик чиқишлари бошланиб кетган эди. 8 март куни акция давом этган, 9 март куни эса “Грузия орзуси” ҳукмрон партияси ва “Халқ кучи” ҳаракати мазкур қонун лойиҳасини парламентдан қайтариб олишган.

Ўтган йилги норозиликларга қарамай, “Грузия орзуси” 2024 йилнинг апрель ойи бошида қонун лойиҳасини қайтадан парламентга киритган. Биринчи вариантдан фарқли ўлароқ қайта ишланган ҳужжатда “хорижий таъсир агенти” деган атама ўрнига “хориж давлат манфаатини ташувчи ташкилот” деган иборадан фойдаланилган.

Қозоғистон ТИВ вакили вазирлик Исроил ва Эронга сафар қилишни режалаган қозоғистонликларга тавсиялар бермоқчи эмаслигини маълум қилди.

“Биз инсон ўзи мустақил равишда қарор қабул қилиши лозим, деб айтишимиз мумкин. Бир тунга бир неча мамлакат ҳаво ҳудудини ёпиб қўйгани ҳамма нарса тўхтаб қолганини англатмайди. Парвозлар қайта бошланди, фақат айрим ширкатларгина ўз парвозларини тўхтатишди”, дея иқтибос келтирган маҳаллий аегнтликлар Қозоғистон ТИВ матбуот котиби Айбек Смадияров сўзларидан. Вазирлик мулозими бу гапларни 15 апрель куни ўтказилган брифингда билдирган.

Смадяровга кўра, юзга яқин қозоғистонлик Исроил ҳудудида консул қайди ташқарисида юрган бўлиши мумкин.

“Исроил давлати ҳудудида консуллик қайдида турган қозоғистонликлар сони, элчихона ходимлари ва уларнинг оилаларини қўшиб ҳисоблаганда, 123 кишини ташкил этади. Тасдиқланмаган маълумотларга кўра, Исроилда бунга қўшимча равишда яна 100 га яқин Қозоғистон фуқароси бўлиши мумкин. Улар консуллик қайдида туришмайди”, деган ТИВ матбуот котиби.

Смадияровга кўра, Тель-Авив халқаро аэропорти одатдаги тартибда ишлаяпти, қозоғистонлик фуқаролар эса Қозоғистон консули билан доимий алоқада бўлиб туришибди. Вазирлик мулозими мулоҳазасича, Исроилни тарк этиш ёки бу мамлакатда қолишни давом эттиришга оид қарорни қозоғистонликлар мустақил равишда қабул қилиши керак.

Эронда консуллик қайдида турган қозоғистонликларнинг умумий сони, элчихона ходимлари ва уларнинг оила аъзоларини қўшиб ҳисоблаганда, 104 кишига етади. Шунингдек, бу мамлакат ҳудудида вахта усули билан Қозоғистон ширкатларидан бирининг 174 нафар ходими ишлайди.

Куни кеча Қозоғистоннинг авиация масъуллари сиёсий вазият мураккаблашиб кетгани туфайли мамлакатдаги авиаширкатларга Эрон, Ироқ, Иордания, Ливан, Исроил, Миср ва Сурия ҳаво ҳудудларидан фойдаланмасликни тавсия қилгани маълум бўлган.

“Ҳозирги пайтда Қозоғистон авиаширкатлари рейсларни мазкур мамлакатлар ҳаво ҳудудларини айланиб ўтган ҳолда амалга ошириш мақсадида авиақатновлар жадвалини қайта кўриб чиқмоқда”, дея маълум қилган Қозоғистон фуқаро авиацияси қўмитаси матбуот хизмати.

Грузия парламентининг юридик қўмитаси мажлисида “Фуқаролар” партияси лидери Алеко Элисашвили парламентдаги кўпчилик вакили, “Грузия орзуси” ҳукмрон партияси лидерларидан бири Мамука Мдинарадзе билан муштлашиб кетди.

Воқеа “хорижий агентлар тўғрисида”ги қонун муҳокамаси пайтида содир бўлган. Мдинарадзе баҳсли қонун лойиҳаси юзасидан “Лело” партияси вакили Анна Нацвлишвили билан мунозара қилаётган пайтда Элисашвили минбар ортида турган депутатнинг ёнига бориб, юзига мушт туширган. Шундан сўнг ҳар икки депутат мажлислар залини тарк этган. ОАВ вакилларининг маълум қилишларича, депутатлар ўртасидаги муштлашув бино йўлагида давом этган.

Кейинроқ Алеко Элисашвили парламент биносини тарк этиб, журналистларга қуйидагиларни айтган: “Мен доим “Грузия орзуси” билан инсончасига муомала қилишга уринганман, улар эса бизни Россия томонга судраб кетишмоқда… Ҳозир уйда ўтирадиган пайт эмас. кўчага чиқиш керак. Биз уларни “Россия қонуни”га қўшиб улоқтириб ташлашимиз керак. Буларнинг ҳаммаси жонга тегди ва мен бу Россия агенти – Мдинарадзенинг юзига боплаб туширдим”.

Депутатнинг иддаосига кўра, муштлашувдан кейин уни парламент биносидан чиқариб юборишган. Орадан ярим соат ўтгач, юридик қўмита мажлиси қайта бошлаган. Қўмита раиси Анри Оханашвили мухолифатга юзланган.

“Мен бу ерда бўлган барча мухолифатчилар ва ҳуқуқ фаолларини бу одамнинг қабиҳона қилиғига баҳо беришга чақираман. Агар кимдир бу ҳолатни изоҳламоқчи бўлса, сизга имкон бераман. Бу ерда чиқарадиганингиз ҳар қанақа провокацияга жуда қаттиққўллик билан жавоб берилади”, дея билдирган Оханашвили.

Содир бўлган воқеани шарҳлар экан, Мамука Мдинарадзе Алеко Элисашвили унинг ёнига “ўғриларга ўхшаб, писиб келиб”, юзига мушт туширгани, бу эса “эркакча иш бўлмагани”ни айтган.

Эслатиб ўтамиз, Грузия парламентида шу кунларда “Хорижий таъсирнинг шаффофлиги тўғрисида”ги қонун лойиҳасининг муҳокамаси бошланган. Мазкур қонун танқидчилари унинг Россиядаги “Хорижий агентлар тўғрисида”ги баҳсли қонундан кўчирма эканини иддао қилишмоқда.

Бу қонуннинг қабул қилинишидан норози бўлганлар 15 апрель оқшомида парламент биноси ёнида “Европага – ҳа, Россияга қонунига йўқ, деймиз” деб номланган акцияни ўтказишларини билдиришган.

Тожикистон жорий йилнинг 20 апрелидан Туркия фуқаролари учун виза тартибини жорий қилади. Бу ҳақда Тожикистон ТИВ вакили Озодликнинг тожик хизматига маълум қилган.

“Туркия фуқаролари Тожикистон визасини Тожикистон Республикасининг хориждаги элчихоналари ва консулликларидан олишлари мумкин”, дея қайд этган у.

Туркияликлар 2021 йилдан буён Тожикистонда 30 кунгача визасиз юриш имкониятига эга эдилар. Душанбе расмийлари Туркия фуқаролари учун виза тартибини киритиш қарорини Анқаранинг шу мазмундаги қарорига жавоб ўлароқ қабул қилинганини қайд этмоқдалар.

Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўғон 5 апрель куни Тожикистон фуқаролари учун визасиз тартибни бекор қилувчи фармонни имзолаган эди. Мазкур фармонда Туркияга келаётган оддий хорижий паспортга эга тожикистонликлар учун визасиз тартиб бекор қилингани айтилган. Тожикистон фуқаролари учун Туркияга виза билан кириш тартиби шу йилнинг 20 апрелидан жорий қилинмоқда.

Туркияга кетаётган тожикистонликлар учун виза тартиби нима учун жорий қилингани очиқланган эмас, бироқ Россиядаги кўплаб нашрлар буни Россия ва Туркиядаги терактлар билан боғламоқдалар. Мазкур терактларда гумонланаётганлар орасида Тожикистон фуқаролари ҳам бор.

Анқара “Крокус Сити Холл”даги терактдан кейин икки гумонланувчи Туркияда қисқа муддат юрганидан кейин Истанбулдан Москвага учиб борганини билдирган. 22 март куни Москва вилоятидаги концерт залида содир этилган ҳужум оқибатида, расмий маълумотларга кўра, 144 киши қурбон бўлган.

Тожикистон фуқаролари 2018 йилдан буён бошқа ўнлаб мамлакатларнинг фуқаролари каби Туркияга визасиз бориб, у ерда 90 кунгача юришлари мумкин эди.

Тожикистондан Туркияга тўғридан-тўғри авиақатновлар йўлга қўйилган бўлиб, бу рейслар Туркиянинг Turkish Airlines ва Тожикистоннинг “Сомон Эйр” авиаширкатлари томонидан амалга ошириб келинади. Ҳафта давомида Тожикистондан Истанбулга олтита учоқ парвоз қилади. Бу учоқлар йўловчиларининг аксариятини тадбиркорлар ва корчалонлар ташкил қилади. Истанбул Тожикистон фуқаролари учун халқаро йўналишлар бўйлаб парвозларда муҳим транзит нуқтаси бўлиб ҳам хизмат қилади.

Тожикистон ТИВ маълумотларига кўра, 2022 йилда икки мамлакат ўртасидаги товар айланмаси 350 миллион доллардан кўпроқни ташкил қилган.

Қозоғистон президенти Қасим-Жомарт Тоқаев болалар хавфсизлиги ва аёллар ҳуқуқларини ҳимоя қилишга қаратилган қонунни имзолади. Бу ҳақда президент матбуот хизмати маълумот тарқатди.

Қонунда калтаклаш ва енгил тан жароҳати етказиш учун жиноий жавобгарлик кўзда тутилган. Қонунга қўшилган асосий ўзгартишлар маиший зўравонлик криминализацияси, болаларга қарши зўравонликнинг ҳар қандай шакли учун жазонинг кучайтирилиши ҳамда оилавий зўравонликка қарши кураш бўйича профилактик чораларнинг бутун бошли мажмуасида акс этади.

Ҳужжат билан калтаклаганлик учун тақрибан 658 долларгача жарима тайин қилиш ёки 80 соатгача жамоатчилик ишларига жалб қилиш ёхуд 25 суткагача ҳибсга олиш шаклида жазо чоралари белгиланган. Бунгача мазкур ҳуқуқбузарлик учун 123 долларгача жарима солиниши ёки 15 суткагача қамоқ жазоси берилар эди. Агар бундай хатти-ҳаракатлар вояга етмаган шахс, хизмат вазифасини ўтаётган киши ва у касбий ёки ижтимоий бурчини бажаётган шахсга нисбатан ўта шафқатсизлик билан амалга оширилган бўлса, айбдор икки йилгача озодликни чеклаш ёки озодликдан маҳрум қилиниш жазосига тортилиши мумкин.

Бундан ташқари, қонун билан Қозоғистонда илк бор вояга етмаган шахснинг интернет платформалари дохил турли жойларда таъқиб қилинишига қарши маъмурий жавобгарлик жорий қилинмоқда.

Қабул қилинган қонунда педофилия учун умрбод қамоқ жазоси кўзда тутилган.

Ҳужжат билан ўзини ўлдиришга олиб борганлик ёки ўз жонига қасд қилишга ундаганлик учун беш йилдан тўққиз йилгача озодликдан маҳрум қилиш шаклидаги жазо чораси киритилмоқда. Шу билан бирга, ўз жонига қасд қилишга ташвиқ қилганлик учун 1,5 минг доллардан кўпроқ миқдорда жарима шаклида янги жиноий жавобгарлик жорий қилиняпти.

Мазкур қонун 28 февраль куни Қозоғистон парламенти қуйи палатаси (мажилиси) томонидан қабул қилиниб, 11 апрель куни сенат томонидан маъқулланган.

Сўнгги йилларда Қозоғистонда аёлларга қарши зўравонлик ва оилавий-маиший зўравонлик мавзулари энг кўп муҳокама қилинаётган мавзулардан бири бўлиб қолмоқда, дея қайд этган Озодликнинг қозоқ хизмати. Бундай воқеалардан энг шов-шувлиси Салтанат Нукенованинг ўлими бўлган. Аёлнинг ўлимида унинг эри, собиқ иқтисодиёт вазири Қуандиқ Бишимбаев гумонланмоқда.

“Оилавий-маиший зўравонликка қарши кураш тўғрисида”ги қонуннинг қабул қилинишини энг кўп талаб қилиб келган қатлам ҳуқуқбонлар ва фем-фаоллар бўлган.

Ҳуқуқ ҳимоячилари Қозоғистонда “барча даражаларда фемицид” давом этаётганини айтишмоқда. Қайд этилишича, гендер зўравонлиги натижасида Қозоғистонда ҳар йили 400 га яқин аёл нобуд бўлади, айни пайтда бунга оид ишларнинг фақат 40 фоизигина судгача етиб боради ҳамда бундай жиноятларнинг айримларигина кенг жамоатчиликка ошкор қилинади.

Uzbekistan Airways “Тошкент - Тел-Авив” йўналиши бўйлаб 15 апрелга режаланган рейсини бекор қилди. Авиаширкат матбуот хизмати мазкур қарор “Яқин Шарқ мамлакатларининг бир қисми устидан ҳаво ҳудудининг ёпилиши”ни ва “Ўзбекистон Республикаси авиация ҳукуматининг парвозлар хавфсизлигини таъминлаш зарурати билан боғлиқ қарорини ҳисобга олган ҳолда” қабул қилинганини билдирган.

Uzbekistan Airways хабарномаси мазмунидан келиб чиқилса, рейсни бекор қилиш қарори фақат 15 апрель учун олинган. Авиаширкат бу куни амалга оширилиши режаланган HY301/302 авиақатнови авиачипталарини қайта брон қилиш ёки пул маблағларини жарима ундирилмаган ҳолда қайтариш учун йўловчилардан Uzbekistan Airways Sales филиалига ёки авиакомпаниянинг хориждаги ваколатхоналарига мурожаат қилишни сўраган.

Эрон 14 апрелга ўтар кечаси Исроил томонга 300 чоғли дрон ва ракеталар учиргани ҳақида Озодлик аввалроқ хабар қилган.

Эрон ҳужуми бошланганидан кейин Исроил ўз ҳаво ҳудудини вақтинча ёпиш ҳақида қарор қабул қилган. Бироқ, Исроилдаги Ynet ва Haaretz нашрларининг ёзишича, ҳаво ҳудуди 7 соат ёпиқ тургани ортидан Тель-Авив аэропорти раҳбарияти унинг қайта очилганини эълон қилган.

Ҳужум уюштирилган тунда Исроилга қўшни бўлган Яқин Шарқдаги бир қанча ўлка ҳам ўз ҳаво ҳудудларини ёпган эди. Улар орасида Ироқ, Иордания ва Ливан каби мамлакатлар бор. Ракета ва дрон ҳужумларидан сўнг бу мамлакатлар ҳам ўз ҳаво ҳудудларини очганлари айтилмоқда.

БМТ бош котиби Антониу Гутерриш 14 апрель куни Хавфсизлик Кенгашининг Эрон томонидан Исроилга уюштирилган ҳужумдан сўнг юзага келган ошиғич йиғилишида чиқиш қиларкан, тарафларни максимал даражада босиқ бўлишга чақирди. Унга кўра, Яқин Шарқ “жарлик ёқасидан чекиниши” лозим.

“Минтақа аҳолиси кенг кўламли ҳалокатли уруш хавфи билан тўқнашди. Ҳозир ўқдонлардан ўқни чиқариб олиш ва деэскалация вақти келди”, деган Гутерриш.

Шунингдек, у Ғазо секторида зудлик билан ўт очишни тўхтатиш, ҲАМАС томонидан тутиб турилган гаровдагиларнинг барчасини озод қилиш ва фаластинликларга инсонпарварлик ёрдами етказиб бериш зарурлигини билдирган.

Гутерришга кўра, айни пайтда минтақа ҳам, дунё ҳам катта урушга киришолмайди.

БМТ бош котиби ташкилотга аъзо мамлакатларга қурол билан қасос олиш халқаро ҳуқуқ меъёрлари билан тақиқланганини эслатган.

Исроилнинг БМТдаги доимий вакили Гилад Эрдан Эрон “дунёни қайтмас нуқтага, жаҳон урушига айланиб кетадиган минтақавий урушга олиб бормай туриб”, уни тўхтатиш лозимлигини билдирган, дея хабар қилди CNN.

Якшанба оқшомида Исроил ҳарбий ҳукуматининг бир неча соат давом этган мажлиси якунига етган. Бироқ, Исроил ва Ғарб ОАВ манбаларига кўра, Исроилнинг Эрон ҳужумига қай тарзда жавоб бериш бўйича якуний қарор ҳали қабул қилинган эмас.

Аввалроқ АҚШ президенти Жо Байден Исроил бош вазири Бинямин Нетаняҳуга Исроилнинг Эрон ҳужумига бундан буёнги жавоб ҳаракатлари мақсадга мувофиқ эмаслиги ва АҚШ бу ҳаракатларда иштирок этмаслиги ҳақида билдирган эди.

Эроннинг БМТдаги вакили Амир Саид Ираваний Теҳрон ўзини мудофаа қилиш ҳуқуқидан фойдаланаётгани ва унинг “ҳаракат қилишдан бошқа йўли йўқ”лигини билдирган. Айни пайтда Эрон вакили ўз мамлакати уруш ёки эскалацияга интилмаётгани, бироқ ҳар қанақа таҳдид ёки тажовузга жавоб беришга тайёр эканини қайд этган.

Эрон 14 апрелга ўтар кечаси Исроилга дронлар ва ракеталар ёрдамида ёппасига зарба берган. Исроил армияси бу ракета ва дронларнинг 99 фоизи уриб туширилганини маълум қилган. Ҳужум оқибатида Негев чўлидаги битта ҳарбий базага озроқ шикаст етган, қурбонлар йўқ, бир неча киши жароҳатланган.

Эрон мазкур зарба Исроилнинг Дамашқдаги Эрон консулхонасига берилган муҳтамал зарбасига жавоб эканини ҳамда амалиёт мақсадига эришилганини билдирган. Теҳрон айни пайтда зиддият эскалациясига интилмаётганини, бироқ Исроил Эрон ҳудудига зарба берган тақдирда янада кучлироқ зарбалар беришга тайёрлигини қайд этган.

Қўшма Штатлар бундан буён ҳам Исроилга таҳдидлардан ҳимояланишда кўмак кўрсатади, бироқ Эрон билан урушга ҳамда Яқин Шарқдаги зиддият эскалациясига интилмайди. Бу ҳақда АҚШ Миллий хавфсизлик кенгаши вакили Жон Кирби “Эроннинг 14 апрелга ўтар кечаси Исроилга юзлаб дрон ва ракетадан фойдаланган ҳолда амалга оширган мисли кўрилмаган ҳужумига жавобан Исроилнинг Эронга муҳтамал жавоб зарбасини Вашингтон дастаклайдими?” деган саволга жавобан билдирди.

Теҳрон бу ҳужум Дамашқдаги Эрон консулхонасига зарбага жавоб бўлганини билдириб, амалиёт мақсадига эришгани ва ҳозирда зиддият эскалациясига уринмаётгани, бироқ Исроил Эрон ҳудуди бўйлаб зарба берган тақдирда, янги, янада кучлироқ зарбалар беришга тайёрлигини иддао қилмоқда.

Аввалроқ АҚШ ОАВ Оқ уйдаги юқори лавозимли мулозимлар сўзларига таянган ҳолда, АҚШ президенти Жо Байден Исроил бош вазири Бинямин Нетаняҳу билан суҳбатда Қўшма Штатлар Эронга қарши бирор ҳужум амалиётида иштирок этмаслигини айтгани ҳақида хабар қилган. Шу билан бирга, у Нетаняҳуни АҚШ Исроилни ҳимоя қилиш фикрига содиқ эканига ишонтирган. Қўшма Штатлар ўтган тундаги Исроилга ҳужумни қайтаришда иштирок этган.

Исроил армияси Эрон томонидан учирилган жами 300 дан зиёд дрон ва ракетанинг 99 фоизи уриб туширилганини маълум қилган. Бу ракета ва дронларнинг аксарияти ҳатто Исроил ҳаво ҳудудига кирмай туриб йўқ қилинган.

Мудофаада “Темир гумбаз” ва “Довуд палаҳмони” тизимлари дохил ҳавога қарши мудофаа кучлари, Исроил армияси қирувчи учоқлари ҳамда АҚШ ва Британиянинг ҳарбий кемалари иштирок этишган. Мудофаага ҳаво ҳудуди орқали Исроилга ракета ва дронлар учиб бораётган Иордания Қуролли кучлари ҳам қўшилган. Ҳужум ортидан Исроил Негев чўлидаги битта ҳарбий базага кичик шикаст етказилганини, ҳужум оқибатида қурбонлар йўқлиги ва фақат бир неча киши яраланганини билдирган.

Ўз навбатида, Эрон Исроилдаги мўлжалланган ҳарбий ҳадафларнинг барчаси йўқ қилинганини қайд этган. Бу маълумотлар ўз тасдиғини топган эмас, кўплаб шарҳловчилар эса ёппасига берилган зарбани қайтариш Исроил ва иттифоқдошлари ҳавога қарши мудофаасининг муваффақияти эканини айтишмоқда.

Исроил ҳукумати 14 апрель куни Эронга нисбатан муҳтамал жавоб вариантларини муҳокама қилган. ОАВ хабарларига кўра, кескин жавоб тарафдорлари бевосита Эрондаги объектларга зарба беришни таклиф қилишган. The New Times газетаси иддаосига кўра, бундай зарбага ҳозирлик кўрилган, бироқ Нетаняҳу билан Байден ўртасидаги телефон суҳбатидан кейин, АҚШ томони фикрини ҳамда Эрон ҳужуми Исроилга бирор-бир сезиларли зарар етказмаганини ҳисобга олиб, бекор қилинган ёки кечиктирилган. Нашр бу маълумотлар ўз манбаларидан олинганини хабар қилган, бу ҳақда расман ҳеч қанақа маълумот тарқатилган эмас.

Исроил мудофаа вазири Йоав Галлант томонидан якшанба куни тарқатилган баёнотда эндиликда Исроилда Эрон таҳдидига қарши, жумладан, Теҳрон томонидан ядровий қурол яратилиши хавфига қарши “стратегик иттифоқ” тузиш имконияти пайдо бўлгани билдирилган. Эронга қарши “минтақавий коалиция” тузилиши ҳақида исроиллик ҳарбий мулозимлардан яна бири Бенни Ганц ҳам билдирган. Унга кўра, Исроил Эронга “ўзи хоҳлаган пайтда ва ўзи хоҳлаган шаклда” жавоб қайтаради. Бу мулоҳазалар Эронга зудлик билан жавоб қайтариш ҳозирги пайтда Исроил учун устувор вазифа эмаслигини англатиши мумкин.

Агентликлар якшанба куни Эрон Исроилга зарба беришдан аввал бу ҳақда АҚШнинг НАТОдаги иттифоқдоши Туркияни огоҳлантиргани, АҚШ эса ўз навбатида Туркия орқали Теҳронга зарба “муайян чегарадан чиқмаслиги”ни кутаётганини билдиргани ҳақида ёзишган.

Сўнгги кунларда оммавий ахборот воситалари АҚШ ҳукуматидаги манбалар сўзларига таянган ҳолда Эрон яқин кунлар ичида юзлаб дрон ва ўнлаб ракетадан фойдаланган ҳолда Исроилдаги ҳарбий ҳадафларга зарба бериши мумкинлиги ҳақида хабар қилишган эди.

Москвада Қирғизистон элчихонаси маслаҳатчиси Манас Жолдошбековнинг квартирасига полиция бостириб кирган. Дипломатнинг ҳамкасбларига кўра, полиция ходимлари ўзларини тажовузкор тутишган.

“ВЧК-ОГПУ” телеграм-каналининг аниқлик киритишича, полициячилар эшикни бузиб киришган. Полиция вакиллари ўз ташрифларидан мақсад ҳужжат текшириш эканини айтишиб, уларга дипломатик паспортлар кўрсатилганидан кейин ҳам миграция қайдига қўйилганига оид ҳужжат тақдим этишни талаб қилишган.

Полиция босқинига оид маълумотни Қирғизистон парламенти депутати Дастан Бекешев тасдиқлаган. “Агар элчихона ходимларига шунақа муомала қилишаётган бўлса, иммунитетга эга бўлмаган фуқароларга қанақа ҳунарлар кўрсатишларини тасаввур ҳам қилолмайман”, дея қўшимча қилган депутат.

Қирғизистон Ташқи ишлар вазирлиги Россия расмийларига расмий нота топширган. 12 апрель куни Қирғизистон ТИВ Консуллик департаментида Россия элчихонаси консул-маслаҳатчиси Андрей Бурьев билан учрашув бўлиб ўтгган.

“Учрашув давомида Қирғизистон томонидан 1961 йилги “Дипломатик алоқалар тўғрисида”ги Вена конвенцияси моддаларини қўпол равишда бузган РФ ички ишлар органлари ходимларининг Москвадаги Қирғизистон элчихонаси маслаҳатчиси оила аъзоларига нисбатан хатти-ҳаракатлари юзасидан ташвиш изҳор қилинди”, дейилган ТИВ хабарномасида.

Бурьев Россия расмийлари нохуш ҳодиса юзасидан текширув ўтказишларини билдирган.

Россияда ишлаётган Қирғизистон ва Марказий Осиёнинг бошқа мамлакатлари фуқаролари маҳаллий ҳуқуқ-тартибот органлари томонидан кутилмаган текширувларга дучор қилиниши аввал ҳам кўп кузатилган.

Мигрантларни текширувдан ўтказиш 22 март куни Москва вилоятидаги “Крокус Сити Холл” кўнгилочар марказида содир бўлган терактдан кейин янада кучайиб кетган. Ўшандаги ҳужумда, расмий маълумотларга кўра, 144 киши қурбон бўлган, ўнлаб одам эса бедарак йўқолгани айтилмоқда.

Ҳодиса ортидан теракт моддаси бўйича жиноят иши қўзғатилган ва бу иш доирасида тергов бевосита теракт ижрочиси деб ҳисоблаётганлар дохил 10 нафардан зиёд одам ҳибсга олинган. Ҳибсга олинганларнинг кўпчилиги Марказий Осиё минтақасидан бўлган шахслардир.

Афғонистоннинг Таҳор вилоятида яшовчи манбалар Тожикистон ҳудудига ноқонуний йўллар билан ўтишга уринган етти нафар афғонистонлик тожик чегарачилари томонидан ўлдирилганини маълум қилишди, дея хабар қилди Озодликнинг тожик хизмати.

“Ҳашти субҳ” нашри қайдича, ҳодиса 9 апрель тунида тожик-афғон чегарасининг Чоҳоб туманида жойлашган участкасида содир бўлган.

Бу маълумот Тожикистон томонидан ҳам, Афғонистон томонидан ҳам ҳали расман тасдиқлангани йўқ.

“Ҳашти субҳ” нашрининг ўз манбаларига таянган ҳолда хабар қилишича, ўлдирилганлар Таҳор ва Бадахшон вилоятлари турғунлари бўлган. Улар наркотик контрабандаси билан шуғуллангани тахмин қилинмоқда. Улардан иккиси Таҳор вилоятининг Чоҳоб туманида дафн қилинган.

“Ўлдирилганларнинг шахси ҳали аниқланганича йўқ”, дея қайд этган “Ҳашти субҳ. Бу нашр янгилик ва репортажлари билан ўз аудиторияси ишончини қозонган, бироқ чегарадаги ҳодисага оид хабарни ҳали мустақил манбалар воситасида тасдиқлатиш имкони бўлган эмас.

Афғонистондан Тожикистонга гиёҳванд моддалар олиб ўтилиши расмий Душанбе хавотирига сабаб бўладиган муаммолардан бири бўлиб ҳисобланади. Мамлакат расмийлари Афғонистонда толиблар ҳокимият тепасига келганларидан буён Тожикистонга наркотик контрабандаси оқими кўпайганини иддао қилишади.

Ўз навбатида, толиблар 2023 йилда наркотик савдоси тақиқлангани ортидан Афғонистонда афюн экиладиган майдонлар 95 фоизга қисқарганини билдириб келишмоқда.

Тожикистоннинг Афғонистон билан Панж дарёси ажратиб туради, бироқ икки мамлакат чегараси бўйлаб наркотик контрабандачилари томонидан фойдаланиб келинадиган ўтиш қийин бўлган участкалар кўп.

Тожикистон Наркотиклар ноқонуний айланмасига қарши кураш агентлиги маълумотига кўра, 2023 йилда Тожикистонда 5 минг тоннага яқин гиёҳванд модда мусодара этилган, наркотикнинг катта қисми (2 тонна 731 килограмми) Афғонистонга чегарадош Хатлон вилоятида қўлга туширилган.

АҚШ Қуролли кучлари Марказий қўмондонлиги раҳбари генерал Майкл Курилла Эрон хавфига қарши кўрилаётган чораларни мувофиқлаштириш учун 11 апрель куни Исроилга борган. RFI хабарига кўра, ўз сафари чоғида америкалик генералнинг Исроил мудофаа вазири Йоав Галант ва ЦАХАЛ (Исроил армияси) офицерлари билан учрашиши кутилмоқда.

АҚШ президенти Жо Байден 10 апрель куни яна бир бор Исроилни “оғишмай” дастаклашини урғулаган. Байден Япония бош вазири Фумио Кисида билан чоршанба куни Оқ уйда ўтказилган қўшма матбуот анжумани чоғида Эрон “Исроилга жиддий зарба бериш билан таҳдид қилаётгани”ни тасдиқлаган.

Исроил томонидан 1 апрель куни уюштирилган ҳужум оқибатида Дамашқда Эрон Ислом инқилоби посбонлари корпуси бригада генерали Муҳаммад Ризо Зоҳидий ўлдирилган эди. Эрон олий руҳонийси Али Хоманаий “сионистик режим жазоланиши”ни бир неча бор таъкидлаган.

Эрон таҳдиди манзарасида Исроил бош вазири Бинямин Нетаняҳу ЦАХАЛ ҳарбий-ҳаво кучлари ҳаво базасига бориб, “Бизга ким ҳужум қилса, биз унга зарба берамиз. Биз Исроил хавфсизлигини ҳам мудофаа, ҳам ҳужум билан таъминлаймиз”, дея билдирган.

Исроилдаги манбалар 10 апрель оқшомида АҚШнинг Яқин Шарқдаги элчиси Бретт Макгурк Саудия Арабистони, Бирлашган Араб Амирликлари, Қатар ва Ироқ ташқи ишлар вазирларига қўнғироқ қилиб, улардан Исроил билан зиддиятни кучайтиришдан тийилиш талабини Эронга етказишни сўрагани ҳақида маълумот тарқатишган.

Аввалроқ АҚШ разведкасига яқин бўлган аноним манба Bloomberg агентлигига масала Эроннинг Исроилга ҳужум қилиб-қилмаслигида эмас, бу ишнинг қачон амалга ошишида қолганини маълум қилган.

Таранглик кучайиб бораётгани туфайли Германиянинг Lufthansa авиаширкати 10 апрель куни Теҳронга парвозлар тўхтатилишини эълон қилган.

АҚШ Федерал тергов бюроси ўтган ойда Москва вилоятидаги “Крокус Сити Холл” концерт залида кўплаб томошабин ўлимига сабаб бўлганга ўхшаш мувофиқлаштирилган террор ҳужуми эҳтимолидан хавотирда. Бу ҳақда Федерал тергов бюроси директори Кристофер Рэйнинг АҚШ Конгресси қуйи палатаси қўмитасида 12 апрель куни тингланажак ҳисоботи матнида айтилган.

“Ҳуқуқ-тартибот органларидаги бутун фаолиятим давомида бир вақтнинг ўзида миллий ва жамоат хавфсизлиги учун бу қадар кўп хавф-хатар юзага келган вақтни эслашим қийин”, дея урғулаган Рэй.

Қўшма Штатлар расмийлари Исроил ва ҲАМАС гуруҳи (АҚШ ва ЕИда террор ташкилоти деб тан олинган) ўртасидаги уруш қабатида кучайган кайфият билан боғлиқ равишда аҳолида одам ёки кичик гуруҳ томонидан уюштирилажак муҳтамал ҳужум хавфидан анчадан бери хавотирланиб келишади, деб ёзган “Америка овози”. Бироқ Рэй ҳисоботи матнида “Крокус”даги терактга ўхшаш ҳужумдан тобора кучайиб бораётган хавотирлар ҳақида сўз боради. Мазкур теракт учун жавобгарликни “Ислом давлати” террор гуруҳининг Афғонистондаги бўлинмаси – “Вилояти Хуросон” ўз зиммасига олган эди.

“Америка овози” қайдича, Рэйнинг мақсади қонун чиқарувчиларни гумонланувчилар устидан кузатув дастури муддатини узайтиришга ишонтиришдир. Мазкур дастур муддати жорий ойда тугайди. Дастурдаги айрим ўзгартишларга 11 апрель куни Вакиллар палатасида эътироз билдирилган эди. Ҳар икки палатадан бўлган депутатлардан бир қанчаси таклиф қилинган чора-тадбирлар ҳукуматнинг бу соҳадаги ваколатларини етарли даражада чекламаслигини иддао қилишмоқда.

Жорий йилнинг 22 март куни автоматлар билан қуролланган бир неча одам “Пикник” рок гуруҳи концерти бўлиши кутилаётган Москва четидаги “Крокус Сити Холл” концерт залига бостириб киришиб, у ерга йиғилган томошабинларни ўққа тутган ва кейин залга ўт қўйган эди. Юзага келган кучли ёнғин натижасида бино томи ўпирилиб тушган. Сўнгги маълумотларга кўра, мазкур теракт чоғида 144 киши ҳалок бўлган.

Ҳужум учун масъулиятни “Ислом давлати” террор гуруҳи ўз зиммасига олган. АҚШ ва Ғарбдаги бошқа давлатлар бу тахминни ҳақиқатга энг яқин деб ҳисоблайдилар.

Россия расмийлари концерт залидаги терактга Украина алоқадор бўлиши мумкин, деган фикрда. Киев буни қатъиян рад этмоқда.

Еттинчи март куни АҚШнинг Россиядаги элчихонаси Москвада террор хуружлари хавфи борлигидан огоҳлантирган. Ўша пайтда ҳужум “яқин икки сутка ичида” амалга оширилиши мумкинлиги қайд этилиб, америкалик фуқароларга одамлар кўп тўпланадиган жойларга бормаслик тавсия этилганди. Кейинроқ яна бошқа бир неча мамлакат ҳам ўз фуқаролари учун АҚШ элчихонасиникига ўхшаш огоҳлантирув тарқатган.

Фаластин ва араб нашрлари 10 апрель куни Ғазо секторида Исроил зарбалари оқибатида ҲАМАС радикал гуруҳи (АҚШ ва Европада террор ташкилоти деб тан олинган) раҳбари Исмоил Ҳаниянинг уч ўғли ва бир неча набираси ҳалок бўлгани ҳақида хабар тарқатишди. Бу маълумот Исроил армияси ва хавфсизлик хизмати матбуот хизматлари томонидан ҳам тасдиқланган.

ЦАХАЛ (Исроил армияси) қайдича, Амир Ҳания ҲАМАС ҳарбий қаноти эскадрони командири бўлган. Унинг икки туғишгани Муҳаммад ва Ҳозим Ҳаниялар ҳам гуруҳ командирлари бўлишган.

Исмоил Ҳания ўғиллари ва набиралари ўлимига оид хабарни тасдиқлаган. ҲАМАС раҳбари уларни “шаҳид” деб атаган ҳамда фарзандларининг қони “халқимиздан бўлган исталган бир одамнинг қонидан қимматлироқ эмас”, дея қўшимча қилган.

У “Ал-Жазира” медиакомпаниясига яқинларининг ўлими ҲАМАС раҳбариятини ўз режаларидан чекинишга, жумладан Исроил билан оташкесим тўғрисидаги музокараларга нисбатан ўз позициясини ўзгартиришга мажбур қилолмаслигини билдирган.

62 ёшли Ҳаниянинг 13 нафар фарзанди бор. ҲАМАС раҳбарининг ўзи Ғазо секторида яшамайди, унинг асосий истиқоматгоҳи Қатар давлатидир.

Ўтган йил 7 октябрида ҲАМАС гуруҳининг Исроил жанубига ҳужумидан сўнг ЦАХАЛ (Исроил армияси) Ғазо секторида кенг кўламли ҳарбий амалиёт бошлаган. Фаластинликлар ҳужум чоғида 1200 чоғли одам ҳалок бўлган, 200 дан зиёд исроиллик ва хорижлик гаровга олиниб, Ғазога олиб чиқиб кетилган.

ҲАМАС назорати остидаги Ғазо соғлиқни сақлаш вазирлиги маълумотига кўра, Исроил армияси томонидан ўтказилган амалиёт чоғида 30 мингдан зиёд фаластинлик ўлдирилган, уларнинг аксариятини аёллар ва болалар ташкил этади. Бу маълумотлар мустақил манбалар томонидан тасдиқланган эмас.

Филадельфия полицияси Рамазон ойи тугаши муносабати билан шаҳарда ташкил этилган байрамда чиққан отишмада уч киши яраланганини билдирди. Расмий маълумотларга кўра, жами 30 тача ўқ отилган.

Маҳаллий нашрлар 10 апрель куни тушдан кейин Филадельфиянинг шарқий қисмида бир неча киши ўқотар қуролдан жароҳат олгани ҳақида хабар қилишган. Жумладан, 22 ёшли эркак қорнидан жароҳат олган. Яраланганлардан яна бири ўсмир бўлиб чиққан, у икки қўлига ўқ теккан ҳолда воқеа жойига яқин бўлган клиникага олиб келинган.

Полиция уч эркак, бир аёл ва полициячи томонидан яраланган 15 яшар ўсмирни қўлга олган. Воқеа жойида полиция томонидан бешта ўқотар қурол мусодара қилинган.

Байрамда иштирок этган аёл журналистларга отишма чоғида талотўп юзага келгани ва оиласини қидириш чоғида кўнглини даҳшатли қўрқув чулғаб олганини айтган.

“Филадельфияда ўққа тутилиш хавфисиз ҳатто кўчада ҳам бирор байрамни нишонлай олмаслигингиз ачинарли”, деган у.

FOX29 телеканали хабарига кўра, ўқотар қуролдан фойдаланган ҳолда содир этилган ҳужум юзасидан тергов давом этмоқда.