Туркман мухолифати етакчиларидан бири Борис Шихмуротов ўзининг 60 ëшини қамоқда кутиб олди.
Айни пайтда ўғирлик қилиб¸ одам ўлдириб¸ наша сотиб қўлга тушган юзлаб жиноятчилар жазодан озод бўлди.
Ўзбекистоннинг Туркманистон чегарасида контрабанда олиб ўтаëтган ўзбек фуқароси икки тарафдан қуршовга олинса¸ у албатта туркман полициясига таслим бўлади.
Бу Хоразм вилояти¸ Шовот тумани чегара постида кўп учрайдиган ҳодиса.
Потенциал жиноятчилар наздида¸ Туркманистонда амнистияга тушиб тезда ичкаридан ташқарига қутулиб чиқиш мумкин.
Ўзбек-туркман чегарасида ушланганлар аксар ҳолларда Тошҳовуз турмасига олиб кетиладилар.
Озодлик мухбири куни-кеча Тошҳовуз қамоғидан озод бўлган собиқ маҳбуса билан суҳбатлашди.
"Тошҳовуз қамоқхонасида аҳвол оғир¸ аммо қўл-оëғинг чаққон бўлса¸ орқангда бир-икки сўм пул бўлса¸ ўлмай чиқадиган жой"¸ деб гап бошлади суҳбатдош.
- Бир сабаб билан қамоққа тушдик. Қамоқхона яхши жой эмас. Аммо у ерни тартиб-қоидасига тушиб олсанг¸ бир амалласа бўлади. Иш билан банд бўлсангиз¸ вақт тез ўтади.
Озодлик: Туркманистон турмаларида, асосан, бегуноҳлар ўтирибди, деган гап юради. Бунга сизнинг муносабатингиз қандай?
- Бегуноҳ деб айта олмайман. Балки қилган жиноятига нисбатан қаттиқроқ жазо олганлар бор, десак тўғри бўлади. Мен кўрганларнинг ҳаммаси нимадир қилиб қўлга тушган.
Озодлик: Маҳбусаларнинг шароити қандай?
- Ëтоғига бир амаллаб чидаса бўлади¸ аммо овқатини еб бўлмайди. Нон ўрнига хамир беришади. Қуртлаган ундан қилинади бу “нон”. Эланмагани учунми қуртлари устига чиқиб ëтибди.
Озодлик: Тошҳовуз турмаси тиқилинч¸ тор ҳужраларда 8-12 киши усти устига ëтибди¸ касал-соғ аралаш деган гапга нима дейсиз?
- Энди ўта оғир¸ яраси оқиб ëтган касалларни ажратиб, изоляторга олиб кетишади. Битта ҳужрада 50 ëки 45¸ энг камида 36 киши ëтади. Каравотлар икки қават. Ҳожатхонанинг ëнида ҳам одамлар ëтишади.
Озодлик: Туркманистон маҳбуслар меҳнатини суиистеъмол қиладиган давлатлар рўйхатининг юқорисидан тушмайди. Маҳбуслар нима иш қилишади?
- Шу гилам тўқиймиз¸ ип йигирамиз¸ полос сачоғини қирқамиз¸ арқон ўрамиз¸ кўрпа-тўшак қоплаймиз¸ эркаклар киядиган шалвор иштонларни тикамиз.
Озодлик: Сизларга бунинг учун бирор бир миқдорда маош беришадими?
- Қанақа маош?! Маҳбусга ҳам маош берар эканми... Бизни уч сменалаб тонгдан шомга қадар ишлатишади. Ейдиган ичадиганимизни уйдан олдирамиз.
Умуман турмада пулинг бўлса¸ сенга хоҳлаган зотингни келтириб беришади. Масалан, наша Тошҳовуз турмасида очиқ сотилади.
Агар пулинг бўлмаса¸ турмада сени хўрлашади¸ уриб янчишади. Пул бермаганлар уйидан гилам олиб келиб беришади¸ дейди Тошҳовуз қамоқхонасининг маҳбусаси.
Тошҳовуз қамоқхонаси Ўзбекистоннинг Хоразм вилоятига энг яқин ерда жойлашган бўлиб адолатсизлик¸ ҳақсизлик ҳукм сурган қаттиқ режимли қамоқхона сифатида кўрилади.
Айни пайтда ўғирлик қилиб¸ одам ўлдириб¸ наша сотиб қўлга тушган юзлаб жиноятчилар жазодан озод бўлди.
Ўзбекистоннинг Туркманистон чегарасида контрабанда олиб ўтаëтган ўзбек фуқароси икки тарафдан қуршовга олинса¸ у албатта туркман полициясига таслим бўлади.
Бу Хоразм вилояти¸ Шовот тумани чегара постида кўп учрайдиган ҳодиса.
Потенциал жиноятчилар наздида¸ Туркманистонда амнистияга тушиб тезда ичкаридан ташқарига қутулиб чиқиш мумкин.
Ўзбек-туркман чегарасида ушланганлар аксар ҳолларда Тошҳовуз турмасига олиб кетиладилар.
Озодлик мухбири куни-кеча Тошҳовуз қамоғидан озод бўлган собиқ маҳбуса билан суҳбатлашди.
"Тошҳовуз қамоқхонасида аҳвол оғир¸ аммо қўл-оëғинг чаққон бўлса¸ орқангда бир-икки сўм пул бўлса¸ ўлмай чиқадиган жой"¸ деб гап бошлади суҳбатдош.
- Бир сабаб билан қамоққа тушдик. Қамоқхона яхши жой эмас. Аммо у ерни тартиб-қоидасига тушиб олсанг¸ бир амалласа бўлади. Иш билан банд бўлсангиз¸ вақт тез ўтади.
Озодлик: Туркманистон турмаларида, асосан, бегуноҳлар ўтирибди, деган гап юради. Бунга сизнинг муносабатингиз қандай?
- Бегуноҳ деб айта олмайман. Балки қилган жиноятига нисбатан қаттиқроқ жазо олганлар бор, десак тўғри бўлади. Мен кўрганларнинг ҳаммаси нимадир қилиб қўлга тушган.
Озодлик: Маҳбусаларнинг шароити қандай?
- Ëтоғига бир амаллаб чидаса бўлади¸ аммо овқатини еб бўлмайди. Нон ўрнига хамир беришади. Қуртлаган ундан қилинади бу “нон”. Эланмагани учунми қуртлари устига чиқиб ëтибди.
Озодлик: Тошҳовуз турмаси тиқилинч¸ тор ҳужраларда 8-12 киши усти устига ëтибди¸ касал-соғ аралаш деган гапга нима дейсиз?
- Энди ўта оғир¸ яраси оқиб ëтган касалларни ажратиб, изоляторга олиб кетишади. Битта ҳужрада 50 ëки 45¸ энг камида 36 киши ëтади. Каравотлар икки қават. Ҳожатхонанинг ëнида ҳам одамлар ëтишади.
Озодлик: Туркманистон маҳбуслар меҳнатини суиистеъмол қиладиган давлатлар рўйхатининг юқорисидан тушмайди. Маҳбуслар нима иш қилишади?
- Шу гилам тўқиймиз¸ ип йигирамиз¸ полос сачоғини қирқамиз¸ арқон ўрамиз¸ кўрпа-тўшак қоплаймиз¸ эркаклар киядиган шалвор иштонларни тикамиз.
Озодлик: Сизларга бунинг учун бирор бир миқдорда маош беришадими?
- Қанақа маош?! Маҳбусга ҳам маош берар эканми... Бизни уч сменалаб тонгдан шомга қадар ишлатишади. Ейдиган ичадиганимизни уйдан олдирамиз.
Умуман турмада пулинг бўлса¸ сенга хоҳлаган зотингни келтириб беришади. Масалан, наша Тошҳовуз турмасида очиқ сотилади.
Агар пулинг бўлмаса¸ турмада сени хўрлашади¸ уриб янчишади. Пул бермаганлар уйидан гилам олиб келиб беришади¸ дейди Тошҳовуз қамоқхонасининг маҳбусаси.
Тошҳовуз қамоқхонаси Ўзбекистоннинг Хоразм вилоятига энг яқин ерда жойлашган бўлиб адолатсизлик¸ ҳақсизлик ҳукм сурган қаттиқ режимли қамоқхона сифатида кўрилади.