Ўтган ҳафта Озодлик радиоси йиллардан бери гоҳ сўниб¸ гоҳ аланга олиб келаëтган мураккаб¸ аммо ўз долзарблигини йўқотмай келаëтган бир савол атрофида махсус дастур ташкил этди.
“Ислом ва сўз эркинлиги: Чегара қайда?” деб номланган бу давра столини ташкил қилишга эса¸ www.uznews.net мустақил интернет хизмати бош муҳаррири Галима Бухорбоева ва Ўзбекистонда таъқибга учраб¸ Швециядан бошпана топган таниқли имом Обидхон қори Назаров ўртасида юзага чиққан мубоҳаса туртки бўлди.
Ислом ва мусулмонлар¸ хусусан дин уламолари танқиддан холими¸ инсониятнинг аксар қисми¸ айниқса мустабидлик зулми остида эътиқоди топлаëтган¸ хўрланаëтган миллионлар орзу қилаëтган эркинлик¸ хусусан сўз эркинлиги чегараси қайда тугайди¸ миллионлар учун муқаддас бўлган дин ва диний масалалар ҳақда гапирар экан¸ сўз эркинлигини муқаддас билувчи журналистлар бу эркинлик доирасини белгилашлари лозимми¸ ëхуд эркин матбуот учун дахлсиз бўлган ҳудуднинг ўзи бўлмаслиги лозимми¸ деган жиддий мушоҳадани тақозо этувчи саволлар қўйилди Озодлик қурултойида.
Бу савол доираси фақат мустақил журналист ва имом ўртасидагина муҳокама этиладигандан кўра кенгроқ ва у жамият ҳаëтининг туб илдизларига дахлдор бўлгани боис¸ уни кенгайиб бораëтган Озодлик муштарийлари муҳокамасига тақдим этишга қарор қилдик.
Гарчи муштарийларимиз орасидаги фикрлар тортишуви эндигина бошланган бўлса-да¸ баҳс ўз ўзанидан чиқиб кетишини тўхтатиш мақсадида¸ келган айрим шарҳлардан туғилган ўйлар билан ўртоқлашмоқчимиз. Аслида бу мулоҳазаларнинг аксари савол шаклида. Жавоб изланаëтган саволлар эса¸ Ўзбекистонда эркин ва ҳур жамият кўриш орзусида юрган баримизни бу жамият устунларини авваламбор ўз шууримизда қуришнинг ўзиëқ нақадар мураккаб ва секин жараëн бўлажагидан сергак торттиради.
www.ozodlik.org саҳифасига келган шарҳларнинг аксарида¸ мавзунинг сўз эркинлиги дин¸ хусусан Ислом ақидаларини танқид қилиш эркинлигини ҳам билдирадими¸ деган мазмунда қўйилишининг ўзиëқ эҳтиросли айбловлар¸ хусусан "бундан фитна ҳиди келмоқда"¸ қабилидаги ëрлиқ ëпиштиришларга сабаб бўлди. Қизиғи¸ бу айбловни АҚШ ва Европанинг сўз ва эътиқод эркинлиги таъминланган давлатларида ўтирган муштарийларимиз ëзмоқда.
Бундай айбловлар¸ Каримов ҳукуматининг фикрига фикр билан жавоб бера олмаëтгани мухолифатчиларга террорчи¸ Тошкент йўриғига юрмаган тақводорларга эса ваҳҳобий ëки ҳизбчи ëрлиғини ëпиштириши билан айни ҳодиса эмасмикин?
Журналист фақатгина бизга ëқмаган мавзуни кўтаргани учунгина унга қора тамға босиш¸уни сазойи қилишга чақириш бугун ҳукуматда ўтириб¸ ўзгача фикрловчининг тагини қуритаëтган ҳукумат билан лойимиз бир жойдан олингани белгиси эмасмикин?
Баҳсга¸ унда кўтарилган мавзу ва бу мавзуни кўтарганни ëзғириш¸ унга қарши нафрат кампанияси бошлаш учунгина қўшилишнинг ўзиëқ шууримизда муаммога ечим излаш¸ бу ечимни босиқ ва маданий бир тортишув орқали топиш истагидан кўра¸ айбни бировга тўнкаш¸ ҳамма бало учун кимнидир (ўзимиздан бошқа ҳаммани) айблашнинг шартли рефлексга айлангани ифодаси эмасмикин?
Ўзбекистондаги мустабидлик учун ëлғиз бир одам – Ислом Каримов айбдор¸ Ислом ва мусулмонлар дуч келаëтган аксар муаммолар сионистлар фитнаси¸ Ғарбда мусулмонларга экстремист ва фундементалист сифатида қаралиши учун сўз эркинлигини ниқоб қилган нияти бузуқ журналистлар айбдор¸ деган қарашларимиз билан Ўзбекистондаги муаммолар учун ўзидан бошқа ҳаммани айблайдиган Ўзбекистон режими баëнотлари ўртасида моҳиятан бирор тавофут борми?
“Ислом ва сўз эркинлиги: Чегара қайда?” мавзуидаги мубоҳасага келаëтган шарҳлардан туғилган яна бир таассурот¸ кўпчилигимизнинг дин ва диндор¸ Ислом ва мусулмон ўртасидаги сарҳадни қориштириб юборишимиз бўлиб кўринди. Баҳс давомида ¸ гарчи Обидхон қори Назаров¸ бу тавофут ҳақда бир неча бор тўхталган бўлса-да¸ Озодликка қаҳрли сўзлар йўллаган айрим муштарийларимиз¸ мулла ëки имомнинг ҳажв қилинишини ҳам Исломга шак келтириш¸ Исломни ëмонотлиғ қилишнинг нопок усули деб баҳолашибди ва ўз фикрларига шак келтирган журналистни халқаро жиноят судига тортишни талаб қилишибди.
Ислом битта¸ ўзини мусулмон деб билган эса¸ бир миллиарддан ошиқ. Ўзини мусулмон деб¸ бошига “Оллоҳу акбар!” деб ëзилган яшил пешонабанд боғлаб¸ Ислом туғи остида бегуноҳ одамларни ўлдираëтганлар¸ ëхуд мустабидлик¸ зулм ва ëлғонни исломий суралар билан легитимлаштираëтганлар ҳам айни шундай ëндашув сабаб дахлсиз қолмаëтирми? Ислом ва мусулмон тушунчалари ўртасида ювилиб бораëтган сарҳадларни қайта белгилаш фурсати етмадими?
Гапимнинг индаллосиданоқ айтганим каби¸ Озодлик сайтига кўчган баҳс¸ унга келаëтган ва каттагина қисми сайт юзини кўрмаëтган ҳақорат ва нафратга тўла шарҳлардан кети кўринмаëтган саволлар туғилмоқда.
Келинг¸ бу саволларга биргаликда жавоб топишга уринайлик.
“Ислом ва сўз эркинлиги: Чегара қайда?” деб номланган бу давра столини ташкил қилишга эса¸ www.uznews.net мустақил интернет хизмати бош муҳаррири Галима Бухорбоева ва Ўзбекистонда таъқибга учраб¸ Швециядан бошпана топган таниқли имом Обидхон қори Назаров ўртасида юзага чиққан мубоҳаса туртки бўлди.
Ислом ва мусулмонлар¸ хусусан дин уламолари танқиддан холими¸ инсониятнинг аксар қисми¸ айниқса мустабидлик зулми остида эътиқоди топлаëтган¸ хўрланаëтган миллионлар орзу қилаëтган эркинлик¸ хусусан сўз эркинлиги чегараси қайда тугайди¸ миллионлар учун муқаддас бўлган дин ва диний масалалар ҳақда гапирар экан¸ сўз эркинлигини муқаддас билувчи журналистлар бу эркинлик доирасини белгилашлари лозимми¸ ëхуд эркин матбуот учун дахлсиз бўлган ҳудуднинг ўзи бўлмаслиги лозимми¸ деган жиддий мушоҳадани тақозо этувчи саволлар қўйилди Озодлик қурултойида.
Бу савол доираси фақат мустақил журналист ва имом ўртасидагина муҳокама этиладигандан кўра кенгроқ ва у жамият ҳаëтининг туб илдизларига дахлдор бўлгани боис¸ уни кенгайиб бораëтган Озодлик муштарийлари муҳокамасига тақдим этишга қарор қилдик.
Гарчи муштарийларимиз орасидаги фикрлар тортишуви эндигина бошланган бўлса-да¸ баҳс ўз ўзанидан чиқиб кетишини тўхтатиш мақсадида¸ келган айрим шарҳлардан туғилган ўйлар билан ўртоқлашмоқчимиз. Аслида бу мулоҳазаларнинг аксари савол шаклида. Жавоб изланаëтган саволлар эса¸ Ўзбекистонда эркин ва ҳур жамият кўриш орзусида юрган баримизни бу жамият устунларини авваламбор ўз шууримизда қуришнинг ўзиëқ нақадар мураккаб ва секин жараëн бўлажагидан сергак торттиради.
www.ozodlik.org саҳифасига келган шарҳларнинг аксарида¸ мавзунинг сўз эркинлиги дин¸ хусусан Ислом ақидаларини танқид қилиш эркинлигини ҳам билдирадими¸ деган мазмунда қўйилишининг ўзиëқ эҳтиросли айбловлар¸ хусусан "бундан фитна ҳиди келмоқда"¸ қабилидаги ëрлиқ ëпиштиришларга сабаб бўлди. Қизиғи¸ бу айбловни АҚШ ва Европанинг сўз ва эътиқод эркинлиги таъминланган давлатларида ўтирган муштарийларимиз ëзмоқда.
Бундай айбловлар¸ Каримов ҳукуматининг фикрига фикр билан жавоб бера олмаëтгани мухолифатчиларга террорчи¸ Тошкент йўриғига юрмаган тақводорларга эса ваҳҳобий ëки ҳизбчи ëрлиғини ëпиштириши билан айни ҳодиса эмасмикин?
Журналист фақатгина бизга ëқмаган мавзуни кўтаргани учунгина унга қора тамға босиш¸уни сазойи қилишга чақириш бугун ҳукуматда ўтириб¸ ўзгача фикрловчининг тагини қуритаëтган ҳукумат билан лойимиз бир жойдан олингани белгиси эмасмикин?
Баҳсга¸ унда кўтарилган мавзу ва бу мавзуни кўтарганни ëзғириш¸ унга қарши нафрат кампанияси бошлаш учунгина қўшилишнинг ўзиëқ шууримизда муаммога ечим излаш¸ бу ечимни босиқ ва маданий бир тортишув орқали топиш истагидан кўра¸ айбни бировга тўнкаш¸ ҳамма бало учун кимнидир (ўзимиздан бошқа ҳаммани) айблашнинг шартли рефлексга айлангани ифодаси эмасмикин?
Ўзбекистондаги мустабидлик учун ëлғиз бир одам – Ислом Каримов айбдор¸ Ислом ва мусулмонлар дуч келаëтган аксар муаммолар сионистлар фитнаси¸ Ғарбда мусулмонларга экстремист ва фундементалист сифатида қаралиши учун сўз эркинлигини ниқоб қилган нияти бузуқ журналистлар айбдор¸ деган қарашларимиз билан Ўзбекистондаги муаммолар учун ўзидан бошқа ҳаммани айблайдиган Ўзбекистон режими баëнотлари ўртасида моҳиятан бирор тавофут борми?
“Ислом ва сўз эркинлиги: Чегара қайда?” мавзуидаги мубоҳасага келаëтган шарҳлардан туғилган яна бир таассурот¸ кўпчилигимизнинг дин ва диндор¸ Ислом ва мусулмон ўртасидаги сарҳадни қориштириб юборишимиз бўлиб кўринди. Баҳс давомида ¸ гарчи Обидхон қори Назаров¸ бу тавофут ҳақда бир неча бор тўхталган бўлса-да¸ Озодликка қаҳрли сўзлар йўллаган айрим муштарийларимиз¸ мулла ëки имомнинг ҳажв қилинишини ҳам Исломга шак келтириш¸ Исломни ëмонотлиғ қилишнинг нопок усули деб баҳолашибди ва ўз фикрларига шак келтирган журналистни халқаро жиноят судига тортишни талаб қилишибди.
Ислом битта¸ ўзини мусулмон деб билган эса¸ бир миллиарддан ошиқ. Ўзини мусулмон деб¸ бошига “Оллоҳу акбар!” деб ëзилган яшил пешонабанд боғлаб¸ Ислом туғи остида бегуноҳ одамларни ўлдираëтганлар¸ ëхуд мустабидлик¸ зулм ва ëлғонни исломий суралар билан легитимлаштираëтганлар ҳам айни шундай ëндашув сабаб дахлсиз қолмаëтирми? Ислом ва мусулмон тушунчалари ўртасида ювилиб бораëтган сарҳадларни қайта белгилаш фурсати етмадими?
Гапимнинг индаллосиданоқ айтганим каби¸ Озодлик сайтига кўчган баҳс¸ унга келаëтган ва каттагина қисми сайт юзини кўрмаëтган ҳақорат ва нафратга тўла шарҳлардан кети кўринмаëтган саволлар туғилмоқда.
Келинг¸ бу саволларга биргаликда жавоб топишга уринайлик.