Берлин девори қулаганига 20 йил тўлиши муносабати билан Pew тадқиқот маркази ўтказган янги сўров хулосаси шундан дарак беради.
Марказ Украина¸ Россия¸ Болгария¸ Венгрия¸ Словакия¸ Чехия¸ Полша¸ Литва ва собиқ шарқий Германия каби марказий ва шарқий Европанинг тўққиз давлатида махсус сўров ўтказди.
Сўнгги сўров натижалари ҳозирлангач¸ жамиятшунослар уларни айни шу мамлакатларда коммунизм қулаши ортидан 1991 йили ўтказилган бошқа бир сўров хулосаларига солиштирдилар.
Гарчи¸ сўралганларнинг аксарияти ўзларининг бундан 20 йил аввалгига қараганда анча бахтлироқ яшаëтганини айтсада¸ демократия ва капитализмдан анча ҳафсаласи пир бўлгани¸ бугун бу ғояларни кўп ҳам қўлламасликларини қўшимча қилган.
Тадқиқот хулосаларидан бирига кўра¸ мазкур ўлкаларда юз берган ўзгаришлардан ëши 50 ка етмаганлар 50 дан ошганлардан кўра хурсандроқдир.
Айни ўзгаришга нисбатан авлодлар муносабатидаги бундай тавофут¸ айниқса¸ Болгария ва Россияда катта бўлиб чиқди. Масалан¸ Россияда 65 дан ошганларнинг фақат 27 фоизигина кўп партиявий тузумдан мамнунлигини айтган бўлса¸ 18 ва 29 ëш оралиғидаги россияликларнинг 65 фоизи кўп партиявийликни қўллашини билдирган.
Pew тадқиқот маркази ўтказган янги сўров хулосасида¸ демократик ўзгаришлардан энг кўп хурсанд бўлганларнинг Чехия¸ Полша ва собиқ шарқий Германияда яшаëтгани айтилса¸ бу жараëнлардан ҳафсаласизликнинг россияликлар¸ украинлар ва болгарияликлар орасида энг кучли экани қайд этилади.
Демократия ва капитализм олиб келган ўзгаришлардан энг норозилар¸ сўров натижасига кўра¸ украиналиклар бўлиб чиқди. Агар 1991 йилги айни сўровда қатнашганларнинг 72 фоизи демократиядан мамнунлигини билдирган бўлса¸ орадан 20 йил ўтиб¸ бор-йўқ 30 фоиз сўралганларгина айни фикрда қолган. 1991 йили украиналикларнинг 52 фоизи капиталистик иқтисод тўғри¸ деган қарашда бўлса¸ бугунга келиб бундайлар сафи озайиб¸ 36 фоизга тушган.
Россияда ҳам демократия ва капитализмга муносабат кейинги 20 йил ичида анча совуқлашган ва сўралганларнинг 53 фоизи бугун ҳам ўзини демократия тарафдори¸ 50 фоизи эса¸ капитализм тарафдори эканини айтган.
Агар 1991 йили ўтказилган сўровда россияликларнинг 26 фоизи "Россия фақат руслар учун!"¸ деган миллатчилик шиорини қўллашини айтгтан бўлса¸ бугунга келиб миллатчилар даражаси 54 фоизга кўтарилган.
Бугун сўралган россияликларнинг 58 фоизи СССРнинг қулаши энг катта бахтсизлик¸ 47 фоизи Россиянинг империя бўлиши табиийдир¸ деган фикрда бўлса¸ бундай қарашдагилар совет иттифоқи қулашидан саноқли ойлар ўтиб қилинган сўровда атиги 37 фоизни ташкил қилган эди.
Коммунистик¸ бир партиявий тузум қулашидан ҳали-ҳамон афсусда юрганлар фақат руслар ëхуд украинлар эмас. Кейинги 20 йил орасида Ғарб давлатлари билан бир сафга – ҳам НАТО¸ ҳам Европа иттифоқига қўшилган венгрияликларнинг 72 фоизи ўзининг бугун социализм давридагидан ëмонроқ яшаëтганини айтган.
Венгрия билан бу борада орқама-кетин келган украиналикларнинг 62 фоизи 1991 йил – Темир парда қулаганидан аввал ўзларининг яхшироқ яшаганларини айтганлар.
Марказ Украина¸ Россия¸ Болгария¸ Венгрия¸ Словакия¸ Чехия¸ Полша¸ Литва ва собиқ шарқий Германия каби марказий ва шарқий Европанинг тўққиз давлатида махсус сўров ўтказди.
Сўнгги сўров натижалари ҳозирлангач¸ жамиятшунослар уларни айни шу мамлакатларда коммунизм қулаши ортидан 1991 йили ўтказилган бошқа бир сўров хулосаларига солиштирдилар.
Гарчи¸ сўралганларнинг аксарияти ўзларининг бундан 20 йил аввалгига қараганда анча бахтлироқ яшаëтганини айтсада¸ демократия ва капитализмдан анча ҳафсаласи пир бўлгани¸ бугун бу ғояларни кўп ҳам қўлламасликларини қўшимча қилган.
Тадқиқот хулосаларидан бирига кўра¸ мазкур ўлкаларда юз берган ўзгаришлардан ëши 50 ка етмаганлар 50 дан ошганлардан кўра хурсандроқдир.
Айни ўзгаришга нисбатан авлодлар муносабатидаги бундай тавофут¸ айниқса¸ Болгария ва Россияда катта бўлиб чиқди. Масалан¸ Россияда 65 дан ошганларнинг фақат 27 фоизигина кўп партиявий тузумдан мамнунлигини айтган бўлса¸ 18 ва 29 ëш оралиғидаги россияликларнинг 65 фоизи кўп партиявийликни қўллашини билдирган.
Pew тадқиқот маркази ўтказган янги сўров хулосасида¸ демократик ўзгаришлардан энг кўп хурсанд бўлганларнинг Чехия¸ Полша ва собиқ шарқий Германияда яшаëтгани айтилса¸ бу жараëнлардан ҳафсаласизликнинг россияликлар¸ украинлар ва болгарияликлар орасида энг кучли экани қайд этилади.
Демократия ва капитализм олиб келган ўзгаришлардан энг норозилар¸ сўров натижасига кўра¸ украиналиклар бўлиб чиқди. Агар 1991 йилги айни сўровда қатнашганларнинг 72 фоизи демократиядан мамнунлигини билдирган бўлса¸ орадан 20 йил ўтиб¸ бор-йўқ 30 фоиз сўралганларгина айни фикрда қолган. 1991 йили украиналикларнинг 52 фоизи капиталистик иқтисод тўғри¸ деган қарашда бўлса¸ бугунга келиб бундайлар сафи озайиб¸ 36 фоизга тушган.
Россияда ҳам демократия ва капитализмга муносабат кейинги 20 йил ичида анча совуқлашган ва сўралганларнинг 53 фоизи бугун ҳам ўзини демократия тарафдори¸ 50 фоизи эса¸ капитализм тарафдори эканини айтган.
Агар 1991 йили ўтказилган сўровда россияликларнинг 26 фоизи "Россия фақат руслар учун!"¸ деган миллатчилик шиорини қўллашини айтгтан бўлса¸ бугунга келиб миллатчилар даражаси 54 фоизга кўтарилган.
Бугун сўралган россияликларнинг 58 фоизи СССРнинг қулаши энг катта бахтсизлик¸ 47 фоизи Россиянинг империя бўлиши табиийдир¸ деган фикрда бўлса¸ бундай қарашдагилар совет иттифоқи қулашидан саноқли ойлар ўтиб қилинган сўровда атиги 37 фоизни ташкил қилган эди.
Коммунистик¸ бир партиявий тузум қулашидан ҳали-ҳамон афсусда юрганлар фақат руслар ëхуд украинлар эмас. Кейинги 20 йил орасида Ғарб давлатлари билан бир сафга – ҳам НАТО¸ ҳам Европа иттифоқига қўшилган венгрияликларнинг 72 фоизи ўзининг бугун социализм давридагидан ëмонроқ яшаëтганини айтган.
Венгрия билан бу борада орқама-кетин келган украиналикларнинг 62 фоизи 1991 йил – Темир парда қулаганидан аввал ўзларининг яхшироқ яшаганларини айтганлар.