Владимир Путин янги президентлик муддатига киришгандан сўнг илк марта Австрияга сафар қилди. Бунинг ўзига яраша сабаблари бор.
Европа Иттифоқига (ЕИ) аъзо аксарият мамлакатларнинг Москва билан муносабатлари Россия Қримни босиб олгани ва Украина шарқидаги бўлгинчиларни қўллаб-қувватлаётгани ва яна бошқа сабабларга кўра совуқлашиб кетган кўйи илимаяпти.
Путин Россиянинг санкциялар боис узоқ вақт изоляцияда қолиб кетиши иқтисодий тараққиётига салбий таъсир кўрсатишини яхши билади. Шунинг учун қандай қилиб бўлса-да Ғарб мамлакатлари билан мунобатларни яхшилашга интилмоқда, уларнинг раҳбарлари орасидан тарафдорлар қидирмоқда.
Шу маънода унинг Австрияга сафар қилгани бежиз эмас. Ушбу мамлакат коалицион ҳукумати таркибидаги «Озодлик» партияси Кремль сиёсатини қўллаб-қувватлаб келаётгани ҳаммага аён. Боз устига, канцлер Себастян Курц ҳам Россияга қарши санкцияларни юмшатиш тарафдори эканини айтиб келади.
Масаланинг бошқа муҳим жиҳати ҳам бор: жорий йилнинг иккинчи ярми, яъни 1 июлидан Европага Иттифоқига раислик Австрияга ўтади ва табиийки, йил охирига бориб Россияга қарши санкцияларни узайтириш масаласи яна кун тартибига чиқади. Санкцияларни бирдан бекор қилиш қийиндир, лекин Путин уларни юмшатиш масаласида Австрия кўмагидан умидвор.
Австриялик сиёсатшунос, Будапештдаги Марказий Осиё университети профессори Антон Пелинканинг фикрича, Австрия Европа Иттифоқида унчалик таъсир кучига эга бўлмагани учун Брюсселиннг сиёсий иродасига қарши бора олмайди.
Россия масаласидаги фикрида Антон Пелинка ёлғиз эмас, бинобарин, австрияликларни Кремль сиёсатини дастаклаш масаласида ҳукумат билан якдил дейиш қийин. Бунга Венага сафари олдидан Путиндан интервью олган ORF телеканали мухбири Армин Волфни мисол қилиб келтириш мумкин.
У hard talk (“оғир суҳбат”) услубидаги кескин саволлари билан Путиндай тажрибали сиёсатчини ҳам шошириб қўйди, асабийлашишга мажбур қилди. Путин ноўнғай саволларига жавоб беришдан қочишга уринган пайтларда уларни такрорлайвериб, гапини бўлиб қўявериб, овора қилди.
У Путинга Россиянинг Европа Иттифоқи билан муносабатлари, Украина шарқида 2014 йили уриб туширилган Малайзия йўловчи учоғи, Қримнинг босиб олиниши, мухолифатчи Алексей Навальний ҳақида кўплаб ўткир ва оғир саволлар берди.
Одатда телекамера олдида ўзини сипо тутишга ўрганган Путин бу сафар жаҳли чиқаётганини яшириб ўтирмади. Чунки у журналистнинг Қримни Украинага қайтариш мумкинми, қабилидаги саволларига сихни ҳам, кабобни ҳам куйдирмайдиган тарзда жавоб бера олмас эди. Шунинг учун дангалини айтиб қўя қолди: “Бунақа шароит йўқ, бўлиши ҳам мумкин эмас”.
Путин Европа билан муносабатларни қайта тиклаш учун турли иқтисодий лойиҳаларни таклиф қилмоқда. Аммо Кремлнинг Қрим масаласидаги қатъий позицияси санкциялар бекор қилинишига эш бўлмаслиги аниқ.
Гарчи Европанинг турли мақомдаги сиёсатчилари санкцияларни бекор қилиш ҳақида аҳён-аҳён гапираётган бўлса-да, вазият анча муракаб.
Буни Антон Пелинканинг, “Озодлик” радиосининг Европа Путин билан муроса қилишга тайёрми, деган саволига берган жавобидан ҳам билиб олса бўлади:
– Мен бунақа демаган бўлар эдим. Умуман олганда, Россия билан Европа Иттифоқининг муносабатлари ҳар қачонгидан ёмон ва вазият бир-икки кунда ўзгариб қолмайди. Бундан ташқари, «оддийгина» ҳал этиб бўлмайдиган муаммолар бор. Бу аввало Қрим масаласига тегишли. Ҳатто Украина шарқидаги вазиятни ҳам изга солса бўлади. Қрим – сиёсий боши берк кўча. Бу масалада Россия вазиятни қайта кўриб чиқишга тайёр эмас, Европа эса Россиянинг позицияси билан келиша олмайди. Чунки бу халқаро ҳуқуқнинг қўпол тарзда бузилишини тан олишни англатади ва келгусидаги кўплаб муаммоларга йўл очиб беради. Путин Қрим энг катта хатоси бўлганини ҳали тушуниб етиши керак.
Бинобарин, Путиннинг Австрияга бир кунлик сафаридан кўп нарса кутиш қийин.