30 сенябр куни Тожикистон Хавфсизлик кенгаши котиби Амирқул Азимов¸ ўз ҳукумати ихтиëрида Тожикистон шарқидаги вазиятни беқарорлаштиришдан манфаатдор давлатларга оид маълумот мавжудлигини билдирди. Бундай шамани очиқлаштиришга уринаëтган таҳлилчиларга кўра¸ Душанбе расмийси Россия ва Ўзбекистонни назарда тутмоқда.
30 сентябр куни Тожикистондаги куч ишлатар салоҳиятига эга тизим раҳбарларининг бари ҳукумат кучларининг “ноқонуний қуролли гуруҳлар”га қарши амалиëтларини мувофиқлаштириш мақсадида мамлакат шарқи – Рашт районига жўнаб кетишди.
19 сентябр куни Рашт районининг Камароб довонида ҳукумат кучларига қуролли ҳужум уюштирилгандан бери¸ Тожикистон кучишлатар тизимлари бу ҳудудда жанггариларни йўқ қилишга қаратилган ҳарбий амалиëтларни давом эттирмоқда.
Бу воқеалар ортида турган кучлар ҳақида тинимсиз баëнот бераëтган Душанбе мулозимлари¸ ҳозирга қадар қуролли мухолифатдан тортиб то Ўзбекистон исломий ҳаракати ва Ал-Қоида жанггариларига қадар айблаб чиқдилар.
30 сентябрга келиб Хавфсизлик кенгаши котиби "бу воқеалар ортида Тожикистондаги вазиятни издан чиқаришдан манфаатдор давлатлар турибди"¸ дея баëнот берди.
Гарчи РИА Новости мухбири билан суҳбатда Амирқул Азимов¸ Тожикистон хавфсизлик кучлари ихтиëрида айнан қайси давлатларга оид ахборот борлигини очиқламаган бўлса-да¸ кузатувчиларга кўра¸ ҳукумат назоратидаги тожик матбуотидан бу шубҳанинг айнан қайси давлатга тушаëтганини англаш қийин эмас.
Кейинги кунларда Тожикистон оммавий ахборот воситаларида Россия ва Ўзбекистон шаънига билдирилаëтган эътироз ва даъволар кучайиб кетганидан¸ Азимов иддаосининг ҳам айнан шу икки давлатга тааллуқли эканини тушуниш мумкин¸ дейди тожикистонлик таниқли журналист ва мухолифат фаоли Додожон Атовуллоев.
- Бу эса¸ бориб турган ахмоқликдир. Зотан¸ Раштдаги қонли воқеалар учун биргина айбдор бор – у ҳам бўлса Тожикистоннинг иқтидордаги ҳукумати. Бу ердаги фитнадан бош мақсад¸ 1997 йили ҳукуматга ишониб¸ у билан тинчлик келишуви имзолаган собиқ мухолифатнинг қолган саноқли фаолларини қириб битириш ва бу ваҳший¸ шавқатсиз ҳарбий кампания учун жавобгарликни ўз зиммасидан соқит қилишдир. Бу ерда¸ мен мутлақ ташқи кучлар¸ бошқа давлатлар изини кўрмаяпман¸ дейди журналист ва мухолифат фаоли Додожон Атовуллоев.
Москвадаги МДҲ институтининг Марказий Осиë бўйича таҳлилчиси Андрей Грозин ҳам¸ на Россия ва на Ўзбекистонга Тожикистондаги вазиятни беқарорлаштиришнинг кераги йўқ¸ деган фикрда.
“Постсовет ҳудудлари¸ хусусан Марказий Осиëда нимаики хатолик бўлса¸ унда ФСБ¸ ЦРУ ëки хитойлик ўртоқларимиз қўлини излашдек фитна назарияси ниҳоятда кенг тарқалган ва Душанбенинг шубҳани яна Россия ëки Ўзбекистон томон йўналтириши айни назариянинг давомидир”¸ дейди Грозин.
- Ҳамма балони қандайдир ташқи кучларга юклаш¸ назаримда¸ самарасиз уриниш. Ҳукуматнинг энг қуйисидан энг юқорисига қадар ўтирган амалдорлар ўз ноқобиллиги¸ ўз порахўрлиги ва сотқинлигини яшириш учун айбни осонгина учинчи кучлар¸ ташқи қўлларга тўнкашади.
Душанбедаги Миллий хавфсизлик қўмитаси ҳибсхонасидан 20 дан ошиқ маҳбус қочганида ҳам¸ “улар хориж махфий хизматлари ëрдамисиз бу қамоқхонадан қочиб кета олмас эди”¸ дея Россия ФСБсини айблашган эди. Аммо Тожикистондаги каттаю кичин ҳибсхона қоровулига 200 доллар берилса¸ унинг бор-йўғи билан сотилиши¸ нафақат қамоқ эшикларини очиб бериши¸ балки ëнига қурол ҳам қўшиб беришини жуда яхши билади. Бундай ҳолатлар учун авторитар¸ аксилдемократик сиëсий тузумларнинг ўзи¸ уларнинг ноқис табиати айбдордир¸ дейди Грозин.
Тожикистонда Россия ва Ўзбекистонни давлат душмани қилиб кўрсатиш¸ жуда авж олаëтган бир кампания ва Душанбе расмийлари мамлакатдаги қашшоқлик учун ҳам¸ энергия соҳасидаги кризис учун ҳам¸ турли сиëсий гуруҳлар ўртасидаги низолар учун ҳам ë Москва ëки Тошкентни айблайди. Аммо бу жараëннинг хавотирлик томони бошқа жойда¸ дейди тожикистонлик журналист Додожон Атовуллоев.
- Тожик зиëлиларининг ҳукумат томонидан жамиятга сингдирилаëтган аксил-ўзбек кайфиятига берилаëтганини кўриш менга жуда оғир ботади. Ўшда юз берган қирғин барчамиз учун сабоқ бўлиши лозим.
Лев Толстойда “миллатчилик разилларнинг сўнгги манзили”деган гап бор. “Биз ориймиз¸ биз қадиммиз¸ биз чиройлимиз” деган ахмоқона мақтанчоқликни йиғиштириб¸ тожикистонликларга одамдек яшаш учун имкон бериш керак. Бугун қолган дунë бизни Равшан ва Жумшуд деган ақли ноқис¸ тентаклар миллати деб билади. Катта давлатлар ҳовлисига ҳадеб тош отавериш ўрнига бугун Душанбени шу нарсалар ташвишлантириши лозим¸ дейди Додожон Атовуллоев.