МБ: Карантин талаблари юмшатилиши нақд пул айланмасига ижобий таъсир кўрсатди

Ўзбекистонда жорий йил март ойининг иккинчи ярмидан эълон қилинган карантин талабларининг май ойига келиб бироз юмшатилиши натижасида иқтисодиёт субъектларининг фаоллашуви банклар кассалари орқали нақд пуллар айланмаси динамикасига ҳам ўзининг ижобий таъсирини кўрсатди. Бу ҳақда Марказий банкнинг 6 июль куни ёйинланган “Нақд пул муомаласи бўйича қисқача шарҳ”ида айтилган.

МБ қайдича, 2020 йил апрель-июнь ойларида банк тизимида нақд пуллар айланмаси мамлакатда коронавирус пандемияси шароитида юзага келган ижтимоий-иқтисодий жараёнлар таъсирида шаклланган.

Апрель ойида банклар кассаларига нақд пул тушумининг март ойига нисбатан қарийб 41 фоизга камайиши кузатилган бўлса, июнь ойида апрелга нисбатан 85 фоизга кўпайиб, 14 триллион 600 миллиард сўмни ташкил этган.

Бироқ, Марказий банк таъкидича, июнь ойидаги кўрсаткич карантин шароитидан олдинги даврдаги ҳолатдан (жорий йил январида – 15 триллион 800 миллиард сўм ) камлигича қолмоқда. Айни пайтда МБ бу кўрсаткич эпидемиологик ҳолатнинг яхшиланиши ва карантин талабларининг юмшатилиши ортидан кейинги ойларда ижобий томонга ўзгаришини кутиш мумкинлигини қўшимча қилган.

Шарҳда нақд пул тушумларининг июнь ойида апрелга нисбатан ўсиш ҳажмининг қарийб 3,5 триллион сўми савдо ва пуллик хизматлардан, 1 триллион 400 миллиард сўми банк хизматлари бўйича тушумлар ҳиссасига тўғри келгани айтилган. Бу эса “яшил” ва “сариқ” ҳудудлардаги савдо ва хизмат кўрсатиш объектлари фаолиятининг қайта тикланиши ҳамда автомашиналар ҳаракатига нисбатан таъқиқларнинг юмшатилиши, шунингдек, аҳоли томонидан бўш маблағларни банк омонатларига, кредитларнинг қайтарилишига ҳамда нақд чет эл валютасини сотиб олишга йўналтирилиши ҳисобига юзага келган.

МБга кўра, апрель ойида банклар кассалари (шу жумладан, банкоматлар) орқали чиқим қилинган нақд пуллар март ойига нисбатан 35 фоизга камайиши кузатилган бўлса, июнь ойида бу кўрсаткич апрель ойига нисбатан 53 фоизга кўпайиб, 14 триллион 800 миллиард сўмни ташкил этган.

Марказий банк карантин шароитида пенсия ва нафақа тўловлари, бюджет тизими ташкилотлари, шунингдек, фаолиятини тўхтатмаган стратегик корхоналар ходимларининг иш ҳақларининг тўлаб борилиши натижасида банклардан ушбу мақсадлар учун нақд пуллар чиқими нисбатан барқарор сақланиб қолинганини урғулаган.

Шарҳда июнь ойида банк карталарига жами 15 триллион 900 миллиард сўмлик маблағлар келиб тушиб, ушбу даврда банк карталаридаги 6 триллион 100 миллиард сўм аҳоли томонидан нақдлаштириб олингани қайд этилган.