Линклар

Шошилинч хабар
28 март 2024, Тошкент вақти: 22:29

Саддам устидан маҳкама қаерда ва қачон ўтказилади?


Саддам Ҳусайн ва Ироқнинг собиқ юқори лавозимли амалдорлари¸ инсониятга қарши қилган жиноятлари учун маҳкамага тортилиши зарур¸ деган фикр жамоатчилик шуурида кўпдан бор.

Аммо маҳкама жараëни қай таҳлит ва қаерда ўтиши лозим деган савол мунозараларга сабаб бўлмоқда.
Яқинда Бағдоддан қайтиб келган Вашингтон университетининг xалқаро ҳуқуқшунослик бўйича эксперти Диана Ориентличер ҳоним маҳкама жараëнида ироқликларнинг иштироки ўта мухим эканлигига эътибор қаратади.

Диана Ориентличер:
"Ўтмишдаги зўравонликлар устидан бўладиган суд жараëнларининг энг муҳим иштирокчиси бу зўрликни бошидан кечирган мамлакат аҳлидир.Фақат шу йўл билангина жамоатчилик ўз ҳақига адолат қарор топаëтганини кўриш мумкин. Жамоатчилик маҳкама жараëнларини кузатсин¸ у ерда кўрсатма берсин Агар Ироқликлар бу жараëнга фаол атнашсалар адолатни қайта тиклаш орқали улар ўз ҳуқуқий тизимларини қайта қуришга ëрдам беришлари мумкин."

Халқаро маҳкамалар тариҳига назар ташласак¸ масалага икки ҳил ëндашилганлигини кўрамиз. Немис фашистлари устидан олиб борилган Нюренберг маҳкама жараëни бевосита мамлакатнинг ўзида ўтказилган бўлса¸ собиқ Югославия президенти Слобадан Милошевич устидан ўтказилган жараëн Ҳолландиянинг Ҳаага шаҳрида ўтказилди.

Саддам Ҳусайн ва Ироқнинг собиқ юқори лавозимли амалдорлари усидан ўтказилиши кутилаëтган маҳкама жараëнининг жуғрофий муаммоси атрофида турли фикрлар мавжуд. Ҳамма гап қаерда қонунчиликка изчил риоя қилиш имконияти мавжудлигига бориб тақалади дейди¸ Диана Ориентличер ҳоним

Диана Ориентличер:
"Қўшма штатлар ҳукумати Ироқ фуқароларининг адолат ўрнатиш борасидаги талабларини амалга оширишга ҳаракат қилаëтгани аниқ. Аммо¸ менимча ¸бу жараëнда Ироқни ишғол қилган куч сифатида иштирок этадиган Қўшма Штатларнинг биз кутган даражада ҳолис бўлмаслиги билан боғлиқ ҳавотирлар ҳам йўқ эмас"

Июл ойида БМТ ташкил қилган конфренция Саддам ва унинг шериклари устидан маҳкама жараëни қай тарзда ўтказилса яҳши бўларди деган масалани муҳокама қилди. Конфренцияда суҳбатдошимиз Диана Ориентличер ҳоним ҳам мутаҳассис сифатида иштирок қилганди. Унга кўра конференцияда Саддам устидан ўтказиладиган маҳкаманинг уч ҳил варианти таклиф қилинган. Югославия шакли¸ яъни Саддам Ҳусайн тақдирини Халқаро жиноий трибуналга топшириш. Иккинчи аралаш суд¸ яъни Ироқ аҳолиси¸халқаро ҳакамлар ва араб мамлакатларидаги ҳуқуқшунослардан иборат маҳкама жараëни. Учинчи таклиф эса Ироқ адлия тизимини қайта тикланишини кутиш ва бу масала ечимини унга топшириш…

АҚШнинг Ҳорватиядаги собиқ элчиси¸ Курдларга қарши кимëвий қурол қўлланганлиги оқибатларини xужжатлаштирганлардан бири¸ Питер Галбрайт ¸Саддам ва унинг шерикларини халқаро трибуналга топшириш керак деб xисоблайди.

Галбрайт:
"Гап Баас режимининг энг юқори даражали раҳбарлари¸ ҳусусан Саддам Ҳусайн ҳақида борар экан¸ бу ишни фикримча БМТ мандати остидаги ҳалқаро трибунал кўриб чиқиши керак.Зотан бу ерда геноцид¸инсониятга қарши жиноятлар¸босқинчилик уруши¸қийноқлар ва кимëвий қуроллар қўлланилиши ҳақида сўз бормоқда…"

Собиқ дипломат¸ ҳозир Вашингтон миллий университетида дарс бераëтган Галбрайт ¸ Ироқ адлия тизими мутаҳассислари орасидан муносибларини топишга уринаëтган АҚШ мулозимларининг ҳатти-ҳаракатларига ишончсизлик билан қарайди

Галбрайт:
" Маҳкама жараëнини Ироқда ўтказилиши билан боғлиқ муаммо Ироқ суд тизимининг путурдан кетишидир .Барча ҳакамлар кейинги 35 йил давомида нацизм услубида фаолият юритдилар. Улар адолатсизликка ҳизмат қилишди.Мамлакатдан қувилган ҳуқуқшуносларни бу ишга жалб қилиш ҳам масаланинг яҳши ечимига ўҳшамаяпти."

Ироқнинг Собиқ раҳбарлари устидан ўтадиган маҳкама қай таҳлит бўлиши керак деган мунозаралар давом этмоқда. Таҳлилчилар¸ АҚШ маъмурияти бу нозик масалада муросавий қарорга келса керак деган таҳминни илгари суришмоқда.
XS
SM
MD
LG