Халқаро хабарлар
Саудия Арабистон пойтахти Эр-Риёдда бир ҳорижлик ўлдирилди.
Кейинги ойлар давомида бу мамлакатдаги исломий экстремистлар бир қатор чет эл фуқароларига ҳужумлар уюштирган.
Кун янгиликлари
Амстердамда Фаластин тарафдори бўлган намойишчилар ушланди
Амстердамда 10 ноябрь куни расмий тақиқларга қарамасдан шаҳар марказий майдонида йиғилишга қарор қилган юздан зиёд Фаластин тарафдори қўлга олинди. Мазкур тақиқ исроиллик футбол ишқибозларига ҳужумлар ортидан жорий этилганди.
Якшанба куни юзлаб намойишчи “Фаластинга озодлик” ва “Амстердам геноцидга “йўқ” дейди” деган шиорларни ҳайқириб, Амстердам марказига чиққан. Бу Исроилнинг Ғазо секторида Фаластиннинг ҲАМАС радикал гуруҳи (АҚШ ва ЕИда террор ташкилоти деб тан олинган) билан кураши доирасидаги ҳарбий ҳаракатларига қарши галдаги чиқиш эди. Исроил геноцидга оид айбловларни рад этиб келади.
Маҳаллий суд шаҳар кенгашининг кўча акцияларига вақтинча тақиқини дастаклаганидан кейин полициячилар марказий майдонга йиғилганларни тарқалишга чақирган, айни пайтда улар ичида юздан зиёд одам қўлга олинган.
Намойишларга тақиқ “Маккаби” (Тель-Авив) ва “Аякс” (Амстердам) футбол клублари ўртасида пайшанба куни бўлиб ўтган ўйиндан сўнг исроиллик футбол ишқибозларига нисбатан зўравонлик туфайли 8 ноябрь куни киритилган эди. Ҳужумчиларнинг айримлари қўлларида Фаластин байроқларини кўтариб олишган ҳамда араб ва турк тилларида “Фаластинга озодлик” шиорини қичқириб боришган. Мазкур ҳужумлар натижасида камида беш киши касалхонага тушган. Бу ҳужумларни Нидерландия расмийлари ҳамда Исроил бош вазири Бинямин Нетаняҳу дохил қатор лидерлар антисемитча деб қоралашган. Ўшанда 60 дан зиёд одам ушланган эди.
Исроил расмийлари 10 ноябрь куни ўз юртдошларини яқин ҳафта ичида исроилликлар иштирокида хорижий мамлакатларда бўлиб ўтадиган маданий ва спорт тадбирларига бормасликка чақиришган. Нетаняҳу офиси баёнотида Фаластин тарафдори бўлган гуруҳлар Нидерландия, Буюк Британия, Франция, Белгия ва бошқа қатор мамлакатларда исроилликларга зарар етказмоқчи экани айтилган. Аввалроқ Исроил ўз фуқароларини Амстердамдан эвакуация қилиш учун рейслар ташкил қилган эди. Сўнгги маълумотларга кўра, икки мингга яқин исроиллик ватанига олиб чиқиб кетилган.
Франция президенти Эммануэль Макрон офиси давлат раҳбари Франция ва Исроил терма жамоалари ўйини бўлиб ўтадиган 14 ноябрь куни Париждаги “Стад де Франс” стадионида футбол ишқибозлари билан бирга бўлишини эълон қилган. Макроннинг бу қарори “Амстердамдаги ўйиндан кейинги йўл қўйиб бўлмас антисемитизм ҳодисалари ортидан биродарлик ва бирдамлик муждаси”ни йўллашга қаратилган, дейилган Франция президенти офиси баёнотида.
Исроил 2023 йил октябрида ҲАМАС гуруҳи мамлакат жанубига ҳужум уюштиргани ортидан Ғазо секторида ҳарбий амалиёт бошлаган эди. ҲАМАС ҳужумлари чоғида 1200 нафар исроиллик ҳалок бўлиб, 250 дан зиёд одам гаровга олингани айтилади. ҲАМАС назоратида бўлган Ғазо Соғлиқни сақлаш вазирлиги Исроил қўшинларининг сектордаги ҳужумлари натижасида 43 минг нафар фаластинлик ўлдирилганини билдирган. Бу маълумотлар бошқа манбалар томонидан тасдиқланган эмас.
NYT: Курск яқинида Россия ва КХДРнинг 50 минг аскари ҳужумга ҳозирланмоқда
Курск вилоятига ҳужумга тайёргарлик доирасида россиялик ҳарбийлар Украина Қуролли кучлари томонидан эгаллаб олинган ҳудудларни қайтариб олиш мақсадида Шимолий Корея армияси хизматчилари дохил саноғи 50 минг аскарга етган гуруҳ тўплаган. Бу ҳақда 10 ноябрь куни The New York Times нашри америкалик ва украиналик расмийлардан олинган маълумотларга таянган ҳолда хабар қилди.
АҚШдаги янги маълумотларга мувофиқ, Россия ўз кучларини Украина шарқидан, яъни Москва учун асосий йўналишдан аскарларини олиб чиқмайдиган қилиб жойлаштирган. Бундан ташқари, россиялик расмийлар бир пайтнинг ўзида бир неча йўналиш бўйлаб босим ўтказишга умид қилишмоқда, дейилган нашр мақоласида.
Украиналик расмийлар Курск вилоятида КХДР кучлари иштирокидаги Россиянинг йирик ҳужуми яқин кунлар ичида кутилаётганини қайд этишган.
Ҳозирги пайтда шимолий кореяликлар россиялик ҳарбийлар билан биргаликда Курск ғарбида ўтказилаётган машқларда иштирок этишмоқда. АҚШ раҳбарияти маълумотига кўра, Пхенян Курск вилоятида Россия армиясини дастаклаш учун 10 минг нафаргача аскар йўллаган. АҚШ Мудофаа вазирлиги вакиллари қайдича, КХДРдан бўлган ҳарбий хизматчилар россияликлар кийим-бошини кийган ва Москва томонидан қуроллантирилган, бироқ улар ўзларининг алоҳида бўлинмаларида жанг қилишлари эҳтимоли катта. Шунингдек, мақолада Пентагон вакиллари сўзларига таянган ҳолда, Россия шимолий кореяликларга артиллериядан ўт очиш, пиёдаларнинг асосий тактикаси ҳамда ўта муҳим бўлган траншеяларни тозалаш ишини ўргатишмоқда. Мазкур ҳозирлик Шимолий Корея кучларининг йўқ деганда бир қисми Украинанинг мустаҳкам мудофаа позицияларига юзма-юз ҳужумда иштирок этишини кўзда тутади.
Таҳлилчилар КХДРдан бўлган ҳарбийлар енгил пиёда қўшинлари ўлароқ (зирҳли техникасиз) жанг қилишини тахмин қилишмоқда. Шу ўринда мақолада Украинанинг тўпга тутиш билан биргаликда дрон ҳужумларида акс этган ҳозирги тактикаси Россиянинг ҳимояланмаган позицияларига катта шикаст етказаётгани қайд этилган.
Ғарбдаги ва Украинадаги расмийлар Курск вилоятига Шимолий Корея қўшинларининг келишини Украина босқини бошланганидан буён ўтган икки ярим йилдан кўпроқ муддат ичидаги “жиддий эскалация” эканини айтишмоқда.
Ўтган ҳордиқ кунлари август ойида Россиянинг Курск вилояти ҳудудларининг бир қисмини ўз назорати остига олган Украина кучлари билан уларни бу ҳудудлардан сиқиб чиқаришга уринаётган Россия қўшинлари ўртасида янги жанглар бўлиб ўтгани ҳақида хабарлар келиб тушди. Россиялик ҳарбий блогерлар Сужа тумани шимолида оғир жанглар бўлиб ўтгани ҳақида хабар қилишмоқда. Украина кучлари Бош штаби Россия қўшинлари Украина Қуролли кучлари позицияларига 23 маротаба ҳужум уюштиришгани ҳақида маълумот тарқатди.
Россия президенти Владимир Путин 9 ноябрь куни Россия ва КХДР ўртасида кенг қамровли стратегик ҳамкорликка оид шартномани ратификация қилиш тўғрисидаги қонунни имзолаган. Шартнома жорий йил июнида Путиннинг Шимолий Кореяга ташрифи чоғида имзоланган эди. Ҳужжат матнига мувофиқ, томонлардан бирига қуролли ҳужум қилинган тақдирда, иккинчи томон унга зудлик билан ҳарбий ва бошқа ёрдам кўрсатиш мажбуриятини ўз зиммасига олади. Айни пайтда Москва ва Пхенян Шимолий Кореядан бўлган ҳарбийлар Украинага қарши жанговар ҳаракатларда иштирок этиши мумкинлигига оид маълумотни изоҳсиз қолдиришган.
НАТО вакиллари Россия билан КХДР ўртасидаги ҳарбий ҳамкорликнинг кенгайишини қатъий қоралаб чиқишган. Альянс баёнотида Шимолий Корея қўшинларининг Россияга йўлланиши хавфли эскалация ва БМТ Хавфсизлик кенгаши резолюциясининг бузилиши экани айтилган.
The Washington Post: Трамп ва Путин телефон орқали мулоқот қилди
АҚШнинг сайланган президенти Дональд Трамп ўтган ҳафтанинг пайшанба (7 ноябрь) куни Россия президенти Владимир Путин билан телефон орқали суҳбатлашган. Улар Украинадаги уруш мавзусини муҳокама қилишган, дея хабар қилди 10 ноябрь куни The Washington Post нашри хабардор манбаларидан олинган маълумотга таянган ҳолда.
Мақолада Трамп Путинни бундан буёнги эскалацияга йўл қўймаслик чораларини кўришга чақиргани ҳамда унга “Вашингтон Европада сезиларли даражада ҳарбий ҳозирликка эга” эканини эслатган.
Мазкур мулоқотдан бир кун аввал – 6 ноябрь Дональд Трамп Украина президенти Владимир Зеленский билан суҳбатлашган ва ОАВ маълумотига кўра, Киевни дастаклашини айтган, дея қайд этилган Reuters хабарида.
Сайловолди кампанияси чоғида Трамп, президентлик лавозимига сайланган тақдирда, Украинадаги урушни бир кун ичида якунлашга имкон берадиган йўлни топишини бир неча марта таъкидлаган эди. Айни пайтда республикачилар номзоди бўлган сиёсатчи қанақа конкрет қадамлар қўймоқчи эканига аниқлик киритган эмасди.
Россия президенти матбуот котиби Дмитрий Песков якшанба куни “Москва. Кремль. Путин” дастури муаллифи ва бошловчиси Павел Зарубинга Трамп ўзининг сайлов кампанияси чоғида “ҳеч бўлмаганда тинчлик ҳақида гапиргани”ни урғулаган.
“У Россияни стратегик мағлубиятга учратиш истаги ҳақида гапираётгани йўқ ва бу унинг амалдаги маъмуриятдан ижобий фарқини кўрсатмоқда”, дея иқтибос келтирган Песков сўзларидан “Интерфакс” агентлиги.
Владимир Путин 7 ноябрь куни Валдай форумидаги матбуот анжуманида Дональд Трампни АҚШ президенти лавозимига сайлангани билан ошкора табриклаган эди. У Трампни жасоратли одам деб атаб, унга қўнғироқ қилишга қарши эмаслигини айтган. Бунгача Путин Трампнинг сайловда ғалаба қозонгани ҳақида сўзлаган эмас.
Ундан аввалроқ Кремль матбуот котиби Дмитрий Песков Путин АҚШнинг сайланган президентини табриклашни истаб-истамаслигини билмаслигини айтган эди.
“Келинг, бу ерда гап барибир бизнинг давлатимизга қарши урушга бевосита ёки билвосита жалб қилинмиш дўст бўлмаган мамлакат ҳақида кетаётганини унутмайлик”, дея қайд этганди Песков.
Амстердамда исроиллик футбол ишқибозлари ҳужумга учради
Евролигада ўйнаётган Исроилнинг “Маккаби Тель-Авив” ва Нидерландиянинг “Аякс” клублари ўртасидаги футбол ўйинидан кейин Амстердамда исроиллик футбол ишқибозларига ниқоб тақиб олган кишилар ҳужум қилишди. Ҳужумчиларнинг айримлари Фаластин байроқларини кўтариб олишган бўлиб, улар Фаластинни ёқловчи шиорларни қичқириб айтишган. Ҳужумчилар исроилликлар яшаётган меҳмонхонага ҳам бостириб киришга уринишган. Бу ҳақда The Times of Israel нашри хабар қилди.
“Едиот Ахронот” нашрининг ёзишича, ўйин олдидан Исроил клуби ишқибозлари кўчага осилган Фаластин байроғини ечиб олишган. Ўйиндан сўнг исроилликлар шаҳарнинг бир неча жойида ҳужумга учрашган. Жабрланувчилар калтаклангани ва пичоқдан яралангани айтилмоқда.
Исроил Ички ишлар вазирлиги Нидерландия расмийларидан олинган маълумотга таянган ҳолда, ҳодича чоғида 10 киши жароҳат олгани, яна икки киши ҳужумдан сўнг бедарак йўқолганини маълум қилган.
Нидерландия полицияси вакиллари шаҳар марказидаги муштлашувлар тўғрисида ўзларида бир неча хабар келиб тушганини маълум қилишган. Полициячилар маълумотига кўра, тартибсизликлар ортидан 57 киши қўлга олинган.
Исроил бош вазири Бинямин Нетаняҳу исроиллик фуқароларни мамлакатга қайтариш учун зудлик билан Нидерландияга иккита учоқ йўллаш ҳақида топшириқ берган. Нетаняҳу Нидерландия расмийларидан Исроил фуқаролари хавфсизлигини таъминлаш учун тартибсизликлар иштирокчиларига нисбатан “тез ва қатъий чоралар” кўришни талаб қилган. Исроил ТИВ эса Амстердамда юрган исроилликларни меҳмонхонани тарк этмасликка чақирган.
Исроилнинг БМТдаги элчиси Дэнни Данон Х ижтимоий тармоғида ҳужум кадрларини ёйинлаган.
“Бу биз курашаётган радикал террорчилик тарафдорларининг ҳақиқий башарасидир”, деб ёзган у.
Нидерландия парламентидаги ўнгчи “Эркинлик партияси” лидери Герт Вилдерс Амстердам кўчаларида содир бўлган воқеани ёппасига “ур-калтак” деб атаган.
“Биз Европанинг Ғазосига айландик. Фаластин байроқларини тутган мусулмонлар яҳудийларни овламоқда. Расмийлар Исроил фуқароларини ҳимоя қилолмаганлари учун жавобгарликка тортилади”, дея билдирган у.
Трамп: Ноқонуний мигрантларга қарши кураш – устувор йўналиш
АҚШдаги президент сайловида ғалаба қозонган республикачи Дональд Трамп сайловдан кейинги илк интервьюсида лавозимга киришганидан кейинги ўзининг устувор йўналишларидан бири чегарани мустаҳкамлаш бўлишини билдирди. NBC News телеканалининг ноқонуний мигрантларни ёппасига депортация қилиш бўйича сайловолди ваъдасига оид саволга Трамп ўз маъмуриятида буни амалга оширишдан бошқа чора йўқлигини қайд этган.
Демократлар номзоди ва амалдаги вице-президент Камала Ҳаррис устидан ғалабасини Трамп мамлакатга “соғлом фикр киритилиши” учун мандат деб атаган.
Аввалроқ Трамп иттифоқчилари ва хусусий бизнес вакиллари миграция сиёсатидаги ўзгаришларга махфий равишда тайёрланаётгани ҳақида CNN манбалари маълум қилишганди.
Телеканал суҳбатдошларидан бирига кўра, Трамп командасидаги дастлабки муҳокамалар жиноят содир этган ноқонуний иммигрантларни бадарға қилишга қаратилганди. Бу ерда асосий масала АҚШга болалигида олиб келинган иммигрантларни депортация қилиш керакми-йўқми, деган масаладир.
The Wall Street Journal маълумотига кўра, умумий ҳисобда 20 миллион чоғли мигрант депортацияга тушиши мумкин.
NBC қайдича, сайловолди кампанияси чоғида демократлар Трампнинг иммигрантлар тўғрисидаги гап-сўзларига эътибор қаратишга уринганларига қарамай, латинамерикаликлар орасида Трампни дастаклаш ортгани кузатилган. Трампга кўра, унинг миграция масаласи бўйича позицияси муваффақиятли бўлган, чунки “одамлар мамлакатга қонунга риоя қилувчи фуқаролар келишини истайди”.
Россия фойдасига жосусликда айбланган озарбайжонлик журналист аёл 13 йилга қамалди
Озарбайжонда суд журналист Назакет Мамедовани Россия фойдасига давлатга хиёнат қилганлик айблови билан 13 йилга озодликдан маҳрум этилди. Бу ҳақда Озодликнинг озарбайжон хизмати хабар қилди.
Мамедова оммавий ахборот воситаларида сиёсий шарҳловчи ўлароқ чиқишлар қилиб келган ҳамда Alfa TV Youtube-каналини юритиб келган. Озарбайжон расмийлари уни Россия махсус хизматлари билан ҳамкорлик қилганликда айблашган. Жиноят иши материалларида Назакет Мамедованинг вазифасига Youtube-канали очиш, интервьюлар ташкил этиш ва “очиқдан-очиқ Россия тарафини олган материаллар” бериб бориш кабилар киргани айтилган.
Иддаога кўра, Мамедова мунтазам равишда Москвага бориб, у ерда махфий учрашувлар ўтказиб келган ҳамда айрим шахсларнинг Россия махсус хизматлари ходимлари билан учрашувини ташкил қилишга уринган. Ўз иши учун у пул олиб келган, бу пуллар банк ўтказмаси орқали бошқа киши номига йўлланиб турган.
Назакет Мамедова 2023 йил октябрида қўлга олинган эди. Судда у ўзига қўйилган айбловни тан олган эмас. Журналист аёл Москвага конференцияда иштирок этиш учун боргани ва телеканаллар эфирида чиқиш қилганини, у томонидан олинган пуллар эса қалам ҳақи (гонорар) ва командировка харажатлари эканини билдирган. Аёл пуллар бошқа одам номига келишини бу даромадларни собиқ эридан сир сақлаш истаги билан изоҳлаган.
Путин Трампни президентликка сайлангани билан табриклади
Россия президенти Владимир Путин Дональд Трампни АҚШ президенти лавозимига сайлангани билан табриклади. У Трампни жасоратли киши деб атаб, унга қўнғироқ қилишга қарши эмаслигини айтди.
“Фурсатдан фойдаланиб, уни Америка Қўшма Штатлари президенти лавозимига сайлангани билан табриклашни истайман. Аввал айтганимдек, биз Америка халқи ишонч билдирган ҳар қандай давлат раҳбари билан ишлаймиз. Бу амалиётда ҳам шундай бўлади”, деган Владимир Путин Валдай форумидаги матбуот анжуманида (тадбир трансляцияси интернетда олиб борилган) бошловчининг АҚШ президентлари тўғрисидаги саволига жавоб берар экан.
Путин Америка президентларининг ҳаммасини қизиқарли кишилар деб ҳисоблашини билдириб, бошқалар бу “дунёдаги етакчи давлатлардан бири”нинг раҳбари лавозимини эгаллай олмаган бўларди, дея қайд этган.
Трамп ҳақида гапирар экан, Путин унинг “биринчи президентлик муддатида ортиқча қадам қўйишга, бир оғиз ортиқча гап гапиришга қўрққан”ини айтган. Шунингдек, у америкалик сиёсатчига суиқасд уюштирилган пайтда унинг ўзини тутишидан таъсирланганини қўшимча қилган.
“Одам ўзини фавқулодда шароитларда кўрсатади. Менимча у ўзини жуда тўғри, жасоратли кўрсатди, ўзини эркаклардай тутди”, дея билдирган Путин.
Россия президенти Трампнинг Россия билан алоқаларни тиклашга интилиш ва “Украина инқирозини тугатишга кўмаклашиш”га оид сўзларини эшитганини айтган.
“Агар Трамп сизга инаугурациягача қўнғироқ қиладиган бўлса, АҚШнинг сайланган президенти билан гаплашишга тайёрмисиз?” деган саволга “ҳа” дея жавоб берган.
“Мен ўзим ҳам унга қўнғироқ қилишим мумкин ва буни уятли иш деб ҳисобламайман. Бу ишни қилмаётганимнинг сабаби қай бир босқичдан бошлаб ғарб давлатлари раҳбарлари менга қарийб ҳар ҳафта қўнғироқ қилишиб, кейин бирдан тўхтатиб қўйишганди. Хоҳламаётган бўлсалар, керак эмас бизга ҳам. Биз эса, кўриб турганингиздек, соғу саломатмиз”, деган Путин.
Кейинроқ АҚШ билан алоқаларни йўлга қўйиш имконияти ҳақида гапира туриб, Путин АҚШ президентлари “теран давлат” вакиллари билан ишлашга мажбур эканини ва “тўғридан-тўғри халққа мурожаат қилишлари” лозимлигини билдирган.
Унинг сўзларидан “теран давлат” деганда Путин президентлик кампаниялари ҳомийлари томонидан Оқ уйга тайинланадиган вакилларни назарда тутгани англашилади. “Теран давлат” давлат сиёсатига зимдан таъсир ўтказувчи мувофиқлаштирилган гуруҳ мавжудлиги тўғрисида АҚШда кенг тарқалган фитна назариясидир. У ҳақда сайланган президент Трамп ҳам ўз чиқишларида гапирган эди.
Ғарб сиёсатчиларининг қўнғироқлари ҳақида гапирганда, афтидан, Путин Украинага кенг кўламли босқиндан олдинги ва ундан кейинги даврни назарда тутган. Путин Украинага бостириб киришга ҳозирлик кўрилганини охирги дақиқагача инкор қилган.
Путин шу пайтгача Трампнинг сайловдаги ғалабаси ҳақида гапирмаган эди. Унинг матбуот котиби Дмитрий Песков Путин сайланган президентни табриклашни истаб-истамаслигидан хабари йўқлигини айтганди.
“Верстка” нашри иддаосига кўра, Путин сайловда ғалаба қозонган Трампга табригини “танишлари орқали” йўллаган. Песков буни рад этган, Трамп штабидагилар эса бунга изоҳ беришмаган.
Зеленский Трамп билан “ажойиб” суҳбат қурганини маълум қилди
Украина президенти Владимир Зеленский 6 ноябрь оқшомида АҚШдаги президент сайловида ғолиб чиққан Дональд Трамп билан телефон орқали сўзлашиб, уни Оқ уйга қайтиши билан табриклаган. Бу ҳақда Зеленскийнинг Х ижтимоий тармоғидаги саҳифасида билдирилган.
Украина президенти Трамп билан бўлиб ўтган суҳбатни “ажойиб” деб, унинг ғалабасини эса “тарихий” ва “ишончли” деб атаган. Зеленскийга кўра, у Трамп билан тиғиз мулоқот ва ҳамкорликни ривожлантириш ҳақида келишиб олган, шунингдек, “адолатли дунё учун” АҚШнинг лидерлиги муҳимлигини урғулаган.
Зеленский аввалроқ бошқа дунё лидерлари қаторида Трампни ғалаба билан табриклаган эди. У Трампнинг “куч воситасида тинчликка эришиш”га оид тезиси ўзига ёқаётгани ва бу тезис Украинадаги урушга нисбатан ҳам қўлланилиши мумкинлигини қайд этган.
Трамп ва унинг сайлов кампанияси вакиллари Зеленский билан бўлиб ўтган суҳбат юзасидан ҳали изоҳ берганларича йўқ.
Германияда ҳукмрон коалиция тарқаб кетгани билдирилди
Германия канцлери Олаф Шольц молия вазири Кристиан Линднерни ишдан олди. Линднер айни пайтда Германия Эркин демократик партияси (ГЭДП) раиси бўлиб ҳисобланади. Мазкур партия Шольц раҳбарлигидаги Германия Социал-демократик партияси ҳамда “Иттифоқ-90/“яшиллар” билан коалиция тузган. Бу ҳақда Германиянинг Bild нашри хабар қилди.
Кристиан Линднер истеъфосини ҳукумат матбуот котиби Штеффен Хебештрайт ҳам тасдиқлаган.
Bild нашри ўз манбаларидан олинган маълумотга таянган ҳолда Олаф Шольц ГЭДПдан олдинроқ ҳаракат қилгани ҳақида ёзмоқда: улар 6 ноябрь оқшомида девонхонада коалицион қўмита тарк этишни, 7 ноябрь куни эса коалиция шартномасини бекор қилиб, ўз вазирларини чақириб олишни режалагандилар.
Deutsche Welle (“Немис тўлқини”) хабарига кўра, 6 ноябрь куни Берлинда бўлиб ўтган коалицион қўмита мажлисида ГФР молия вазири ва ГЭДП раиси Кристиан Линднер коалициядаги ҳамкорларга 2025 йил бошида мамлакатда муддатидан илгари парламент сайлови ўтказишга розилик беришни таклиф қилган.
Улар бу таклифга рози бўлишса, Линднер 2024 йил учун Германиянинг қўшимча бюджетини қабул қилишга ҳамда парламент сайлови ўтгунича ўтиш даври ҳукумати таркибида қолишга тайёр эканини билдирган. Бунга жавобан ГФР канцлери Олаф Шольц Линднер ишдан бўшатилганини эълон қилган.
Ҳаррис ва Байден Трампни ғалаба билан табриклашди
АҚШ вице-президенти ва Демократик партиядан президентликка номзод Камала Ҳаррис 6 ноябрь куни Дональд Трампга қўнғироқ қилиб, уни сайловдаги ғалабаси билан табриклади. Ҳаррис ёрдамчиларидан бирининг Associated Press агентлигига айтишича, телефон мулоқотида у Трамп билан ҳокимиятни тинч йўл билан топширишнинг аҳамиятини муҳокама қилган.
Трамп сайлов кампанияси вакили Стивен Чунг номзодлар ўртасидаги мулоқотни “дилдан суҳбат” дея таърифлаган.
“Президент Трамп вице-президент Ҳаррисга бутун кампания давомида унинг кучи, профессионализми ва қатъияти учун миннатдорлик билдирди, ҳар икки лидер мамлакатни бирлаштириш муҳимлиги юзасидан якдиллик изҳор қилди”, дейилган у томонидан тарқатилган баёнотда. Бундан аввал Трамп ва Ҳаррис ўртасида телефон сўзлашуви бўлиб ўтганини СBS ва CNN манбалари ҳам тасдиқлашган.
Трампга АҚШнинг амалдаги президенти Жо Байден ҳам қўнғироқ қилган. Бу яқин орада Трампни Оқ уйда қабул қилиб, у билан ҳокимиятни топшириш масаласини муҳокама қилмоқчи. NBC хабарига кўра, Байден янги президент инаугурациясида ҳам қатнашади. Байден 2020 йили Трамп ўрнига президентликка келганида у бу ишларнинг ҳеч бирини қилган эмас. 7 ноябрь куни Байден сайлов натижалари бўйича ва ҳокимиятни топшириш бошлангани муносабати билан АҚШ халқига мурожаат қилади, дея маълумот тарқатди Оқ уй матбуот хизмати.
Сайловда 294 та овоз тўплаган Дональд Трамп 5 ноябрь куни АҚШда бўлиб ўтган президент сайловида ғалаба қозонган. Унинг асосий рақиби, амалдаги вице-президент Камала Ҳаррис 223 та овоз тўплашга муваффақ бўлган. Овозларни санаш иши давом этмоқда, бироқ оз қолган саналмаган овозлар сайлов натижасига сезиларли таъсир кўрсатмайди. Сайловдан сўнг дунёдаги кўплаб давлат ва ҳукумат раҳбарлари 6 ноябрь куниёқ Трампни президент этиб сайлангани билан табриклашга улгуришган.
Украина дрони Доғистоннинг Каспийск шаҳригача етиб борди
Россия телеграм-каналлари маҳаллий турғунлардан олинган маълумотларга таянган ҳолда 6 ноябрь тонгида Доғистонда портлаш овозлари эшитилгани ҳақида хабар қилишди. Кейинроқ Доғистон раҳбари Сергей Меликов Каспийск шаҳри узра дрон йўқ қилингани ҳақида билдирди.
Мулозим ўз постида минтақа аҳолисидан “хотиржамликни сақлаш, фақат текширилган манбаларга ишониш” ҳамда дрон ҳужуми видеосини интернетга жойламасликни сўраган.
Ҳужум чоғида қурбон ёки ярадор бўлганлар ҳақида маълумот йўқ.
Mash ва Shot телеграм-каналлари бу ерда гап Украинада ишлаб чиқарилган ва “Учар тулки” деб ном олган енгил А-22 учоқ-дрони ҳақида гап бораётганини иддао қилишмоқда.
Baza телеграм-канали хабарига кўра, дрон ҳужум туфайли Маҳачқалъа аэропортида учта рейс парвози кечиктирилган.
Россия ва Украина Мудофаа вазирликлари мазкур ҳужум юзасидан ҳали бирор изоҳ берганларича йўқ. Каспийск шаҳри билан Украинанинг энг яқин шаҳарлари орасида камида минг километрдан кўпроқ масофа бор.
Туркия Қирғизистоннинг қарийб 60 млн долларлик қарзидан кечди
Анқара Қирғизистоннинг Туркиядан олинган қарзини кечиб юборган. Бу ҳақда 5 ноябрь куни Қирғизистон президенти Садир Жапаров туркиялик ҳамкасби Ражаб Тоййиб Эрдўғон билан ўтказилган қўшма матбуот анжумани чоғида билдирган.
Жапаров Эрдўғон билан ўтказилган музокаралар натижаларига кўра соғлиқни сақлаш, энергетика, иқтисодиёт, қишлоқ хўжалиги, рақамлаштириш, шунингдек, хавфсизлик ва маданият соҳаларида қатор шартномалар имзоланганини ҳам маълум қилган.
“Ишонч билан айтишим мумкинки, бу давлат ташрифи Қирғизистон-Туркия алоқалари тарихида икки мамлакат ўртасидаги ҳамкорликнинг янги босқичини бошлаб берган муҳим воқеа бўлди”, деган Садир Жапаров.
Қирғизистон президенти маъмуриятининг ахборот сиёсати бўлими мудири Дайирбек Ўрунбеков кейинроқ “Фейсбук” ижтимоий тармоғидаги ўз саҳифасида Қирғизистоннинг Туркия олдида 58,8 миллион доллар миқдорида қарзи қолгани ва бу қарздан “яшил иқтисодиёт” лойиҳаларини амалга ошириш эвазига кечиб юборилгани ҳақида ёзди.
Эрдўғон Қирғизистонга давлат ташрифи билан 4 ноябрь оқшомида етиб келган. 5 ноябрь куни Қирғизистон президенти маъмуриятида тор ва кенгайтирилган таркибда учрашувлар бўлиб ўтган, бу учрашувлар якунида эса қўшма баёнот қабул қилинган.
Эрдўғон 6 ноябрь куни Бишкекда ўтказиладиган Турк давлатлари ташкилоти XI саммитида ҳам иштирок этиши кутилмоқда. Мазкур саммитда Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёев ҳам иштирок этади.
Аввалроқ Қирғизистон президенти Садир Жапаров ривожланаётган мамлакатларга иқлим ўзгаришига қарши курашда ёрдам бериш учун “яшил иқтисодиёт” эвазига қарздан кечиш механизмидан фойдаланиш таклифи билан халқаро молия ташкилотлари ва давлатларга бир неча бор мурожаат қилган эди.
Тожикистонлик фаол ГФРдан депортация олдидан ўз жонига қасд қилишга уринди
Тожикистонлик мухолифат фаоли Дилмурод Эргашев Германиядан Тожикистонга депортация олдидан ўзини ўлдиришга уринган. Бу ҳақда The Insider нашри фаолнинг сафдоши, мухолифатчи Шарофиддин Гадоев сўзларига таянган ҳолда хабар қилди.
Гадоевга кўра, полиция ходимлари уни депортация қамоқхонаси камерасида қонга беланиб ётган ҳолда топишган. У қорин соҳасини, қўлларини кесган, шунингдек, кўктомирини кесишга ҳаракат қилган. Касалхонада унинг кесилган жойларини тикишган, шунга қарамай, Эргашевни 6 ноябрь тонгида депортация қилиш режаланмоқда.
“Тожикистонга қайтганидан кейин Эмомали Раҳмон режими томонидан унга нисбатан муқаррар жазо ва аёвсиз қатағон бўлишини англаган Эргашев ўзини ўлдиришга уринган. Эргашев сиёсий мухолифларини шафқатсизлик билан жазолаши билан машҳур бўлган режим “қассоблар”и қўлига тушгандан кўра ўлимни афзал кўрарди”, дея иқтибос келтирган Гадоев сўзларидан нашр.
Гадоев бошчилигидаги “Тожикистонни ислоҳ қилиш ва ривожлантириш” ҳаракати ҳуқуқбонлик ташкилотлари ва халқаро ҳамжамиятни зудлик билан вазиятга аралашиб, Эргашев депортациясини тўхтатиш учун чора кўришга чақирган.
“Биз Германия расмийларидан ўз қарорини қайта кўриб чиқишни ва Дилмурод Эргашевга сиёсий қочқин ўлароқ лойиқ бўлган ҳимоя берилиши талаб қиламиз”, дейилган ҳаракат баёнотида.
Дилмурод Эргашевни ватанига бадарға қилишга оид қарор тожикистонлик фаол қўлга олиниши билан Клеве шаҳри маъмурий суди томонидан 28 октябрь куни чиқарилган. Суд қарорига мувофиқ, Эргашев 7 ноябргача депортация қилиниши лозим. Сафдошларига кўра, суд тожикистонлик фаолнинг Германияда ўзига сиёсий қочқинлик бериш тўғрисида ариза топширганини ва мазкур ариза ҳали ҳам бошқа маъмурий суд томонидан кўриб чиқилаётганини эътиборга олмаган.
Эргашев Тожикистон президенти Эмомали Раҳмонга мухолиф бўлган “24 гуруҳи”нинг энг фаол аъзоларидан бири бўлиб ҳисобланади. 2024 йилда у мухолифатнинг бошқа бир ҳаракати бўлган “Тожикистонни ислоҳ қилиш ва ривожлантириш”га қўшилган. У сўнгги 13 йил ичида Германияда истиқомат қилиб келаётган эди.
Исроил бош вазири мудофаа вазири Галантни ишдан олди
Исроил бош вазири Бинямин Нетаняҳу мудофаа вазири Йоав Галантга нисбатан ўзида ишонч қолмаганини айтиб, уни ишдан бўшатди. Бу ҳақда Нетаняҳу офиси маълумот тарқатди.
Галантнинг ўрнига Мудофаа вазирлигига раҳбарлик қилиш ташқи ишлар вазири Исраэл Кацга топширилган. ТИВга эса бундан буён ҳукуматнинг яна бир аъзоси бўлган Гидеон Саар етакчилик қилади.
“Урушнинг илк ойларида ўзаро ишонч бўлиб, ҳамкорликдаги иш фойда берганига қарамай, сўнгги ойларда мен ва мудофаа вазири ўртасидаги бу ишончга, афсуски, путур етди”, дея таъкидлаган Нетаняҳу Галантнинг истеъфосини изоҳлар экан. Нетаняҳу Галант бутун ҳукумат қарорларига зид келувчи қарорлар қабул қилгани ва баёнотлар билан чиққанини ҳам қўшимча қилган. Бош вазир ўртадаги келишмовчиликларни бартараф қилишга урингани, бироқ улар “тобора кенгайиб боргани”, пировардида бу вазиятдан Исроил душманлари “кўп фойда топгани”ни урғулаган.
Бешинчи ноябрь куни Йоав Галант ҳам бу борада изоҳ берган. “Исроил давлати хавфсизлиги доим ҳаётимдаги асосий иш бўлган ва бундан кейин ҳам шундай бўлиб қолади”, деган собиқ мудофаа вазири.
Reuters қайдича, ўнгчи “Ликуд” партиясидан бўлган Нетаняҳу ва Галант бир неча ойдан буён Ғазо секторида Фаластиннинг ҲАМАС гуруҳига (Исроил, АҚШ ва ЕИда террор ташкилоти деб топилган) қарши Исроил амалиётининг кейинги ҳаракатлари юзасидан баҳслашиб келишаётган эди. Бу баҳслар ҲАМАС вакилларининг 2023 йил 7 октябрида Исроил жанубига ҳужумидан кейиноқ бошланган. Ўша пайтдаги ҳужумда 1200 дан зиёд одам ўлган, 250 дан зиёд киши эса гаровга олиниб, Ғазога олиб кетилган.
Мавжуд келишмовчиликлар ҳақида сўз кетганда ҳарбийлар анчадан буён жанговар ҳаракатларни тўхтатиш ва ҲАМАС қўлида гаровда тутиб турилганларни уйга қайтариш ҳақида келишувга эришиш фикрини олға суришаётганини қайд этиш лозим. Нетаняҳу фикрича эса, жанговар ҳаракатлар ҲАМАС Ғазо секторидаги ҳукмрон ташкилот ва қуролли куч сифатида йўқ қилинмагунича давом этиши шарт.
Эстонияда “тил патруллари” пайдо бўлди, русийзабонлар бундан норози
Жорий йил кузида Эстонияда Keelemalev деб аталган янги халқ ҳаракати пайдо бўлди: эстон тилида бу сўз “тил қўшини” ёки “тил патрули” деган маънони англатади.
Ҳаракатни сиёсатчи Индрек Луберг тузган. У одамларни жамоат жойларида рус тилидан фойдаланилаётганига оид барча ҳолатлар бўйича ўзига Facebook ижтимоий тармоғи орқали хабар беришга чақирган. Бу каби “қонунбузарликлар”га, Лубергга кўра, дўконларнинг буклетлари, театр афишалари, ширкат ва муассасаларнинг веб-сайтларида дуч келиш мумкин.
Эстонияда аудиторияга давлат тилидан бошқа тилда мурожаат қилган барча “тил патруллари” вакиллари томонидан рус тилидан воз кечишга чақирилмоқда. Масалан, бир нечта савдо тармоғи рус тилида буклет чиқарганлари учун Индрек Лубергдан расмий мактуб олишган.
Эстонияда рус тилида сўзлашувчиларнинг бир қисми мазкур ташаббусдан ўта норози. Улар “тил қўшини” саҳифаси юзасидан Facebook модераторларига шикоят қилишга чақиришган ва бу ташаббус миллатлараро адоват қўзғатаётганини иддао қилишмоқда.
“Бундай иш устидан Европарламентга шикоят қилиш, петициялар топшириш мумкин ва керак. Булар мисли кўрилмаган нарсалар”, деб ёзган Луберг хатти-ҳаракатларидан норозилардан бири.
Жамоат жойларида рус тилидан фойдаланишга қарши кураш Латвияда анчадан буён давом этмоқда. Бироқ Эстонияда сиёсий арбоблар ҳалигача “тил қўшини” ташаббусига эътибор қаратган эмаслар. Шунга қарамай, эстон тили тўғрисидаги қонун ижроси устидан назорат олиб борадиган Тил департаменти раҳбари “тил патруллари” ташаббусини яхши ғоя, деб ҳисоблайди.
“Уруш туфайли жамиятдаги кайфият ўзгарди. Мен ўзим ҳам оммага тақдим этиладиган барча маълумотни, дейлик, истеъмолчилар учун мўлжалланган маълумотларни рус тилига таржима қилишга ҳожат йўқ, деб ҳисоблайман. Рус тилида сўзлашувчи кўпчилик эстон тилини тушунади, улар эстон тилидаги реклама буклетларини ҳам тушуна олишлари мумкин”, деган Эстония Тил департаменти директор Илмар Томуск.
Сўнгги пайтларда Эстонияда бирданига бир неча муассаса мижозлар билан алоқадан рус тили олиб ташланиши ҳақида маълум қилган. Масалан, Полиция ва Чегарани қўриқлаш департаменти авваллари автоматик огоҳлантирув хабарларини уч тилда – эстон, рус ва инглиз тилларида тарқатишар эди. Бироқ Эстонияда яшовчи кишилардан бири бунга Тил департаменти эътиборини қаратганидан кейин бу икки ташкилот хабар тарқатишда бундан буён рус тилидан фойдаланилмаслигини билдиришган.