Москвадаги Қизил майдонда 9 май куни Иккинчи жаҳон урушида СССРнинг Германия устидан ғалабасининг 79 йиллиги муносабати билан ҳарбий парад бўлиб ўтмоқда.

Бу Россия қўшинлари 2022 йил февралида Украина ҳудудига кенг кўламда босқин бошлаганидан буён ўтказилаётган учинчи параддир.

Маълумотларга кўра, парадда минг нафар уруш қатнашчиси дохил 9 мингга яқин ҳарбий иштирок этяпти. Москвада йилнинг бу мавсуми учун одатий бўлмаган совуқ ҳарорат кузатилмоқда. Парад трансляцияси кадрларида қор ёғаётганини кўриш мумкин.

Парадни мудофаа вазири Сергей Шойгу қабул қиляпти. Ҳукумат истеъфога кетгани ва янги таркиб ҳали таклиф этилмагани учун у ҳам бошқа вазирлар каби айни пайтда вазир вазифасини бажарувчи мақомидадир. Икки ҳафта муқаддам Шойгунинг ўринбосари Тимур Иванов ҳибсга олинган.

Қизил майдондаги минбарда Россия президенти Владимир Путиндан ташқари Ўзбекистон, Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон, Беларусь, Туркманистон президентлари ҳамда маросимга махсус таклиф этилган Лаос, Гвинея-Бисау ва Куба лидерлари турибди. 8 май куни Москвада бўлиб ўтган Евросиё иқтисодий ҳамжамияти саммитида иштирок этган Арманистон бош вазири Никол Пашинян бу сафар парадга қолган эмас.

Путин параддаги чиқишида Ғалаба кунини Россиянинг “асосий байрами” деб атади. У ўз нутқи аввалиданоқ Ғарб мамлакатларини танқид қилиб, уларни нацизмни реабилитация қилиш ва тарихни сохталаштиришга айблай бошлади.

“Россия глобал зиддиятга йўл қўймаслик учун қўлидан келган барча ишни қилади, бироқ бизнинг стратегик кучларимиз доим жанговар ҳозирлик ҳолатидадир”, деди Путин.

Иккинчи жаҳон уруши ҳақида гапирар экан, у бутун Европа Гитлер Германияси учун ишлаганини, Совет Иттифоқи эса унга узоқ вақт мобайнида қарийб бир қарши турганини иддао қилди. Айни пайтда у Хитой “милитаристик Япония”га қарши курашганини зикр этиб ўтди.

Ўз сўзида Путин “махсус ҳарбий амалиёт” мавзусига ҳам тўхталиб, Украинадаги уруш иштирокчиларини “қаҳрамонлар” деб атади. У ўз нутқида “Украина” сўзини тилга олмади. Путин ўз чиқишини “Россия учун, ғалаба учун, ура” деган жумла билан якунлади.

Нацизм устидан Ғалаба куни дунёдаги аксар мамлакатларда 8 май куни нишонланади, чунки 1945 йили айнан шу куни Германия капитуляцияси ҳақида эълон қилинган. СССРда ғалаба ҳақида 9 май куни эълон қилинган. 1965 йилдан эса 9 май Совет Иттифоқида дам олиш кунига айланган. Совет даврида 9 май куни парадлар кўп ўтказилган эмас, ҳарбий парадни ҳар йили ўтказиш Путиннинг салафи Борис Ельцин томонида жорий қилинган анъанадир.

Путин ҳукмронлиги даврида Ғалаба кунида давлат пропагандасининг мафкуравий мазмуни йилдан-йилга ўзгариб турган. Сўнгги йилларда Россия расмийлари бу байрамдан Ғарбга қарши туришни, кейин эса Украинадаги урушни оқлаш учун фойдалана бошлаганлар.

Арманистон расмийлари 8 май куни мамлакат Коллектив хавфсизлик шартномаси ташкилотидаги молиявий иштирокини тўхтатганини эълон қилишди. Аввалроқ Арманистон Россия етовида бўлган бу ҳарбий ташкилотдаги аъзолигини феълан тўхтатган эди.

“Арманистон 2024 йил бюджети тўғрисида КҲШТ томонидан 2023 йил ноябрида қабул қилинган қарорни имзолашдан ва шу тариқа, Шартномага аъзо мамлакатларнинг қўшма тадбирларини молиялаштиришда иштирок этишдан тийилади”, дея билдирган Арманистон ТИВ вакили Ани Бадалян. Мулозиманинг бу баёноти Арманистон жамоатчилик телевидениеси дохил бир неча ОАВда ёйинланган.

Бадалян Ереван ташкилотга аъзо бошқа давлатларни шартномага оид ўз мажбуриятларини бажаришдан тўсиш нияти йўқлигини ҳам қайд этган. Бу ерда гап Беларусь, Қозоғистон, Қирғизистон ва Тожикистон ҳақида бормоқда.

Арманистон бир йилдан кўпроқ муддат ичида КҲШТнинг юқори лавозимли мулозимлари учрашувлари, ҳарбий машқлари ва бошқа жамоавий тадбирларини бойкот қилиб келмоқда. Арманистон бош вазири Никол Пашинян шу йил февралида ўз мамлакатининг КҲШТдаги иштироки феълан тўхтатилганини билдирган эди.

Бош вазир, агар ташкилотга аъзо бўлган олтита постсовет давлати Ереван полициясига эътибор қаратмайдиган бўлса, Арманистон КҲШТдан чиқиши эътимоли борлиги ҳақида аввал ҳам бир неча бор баёнот берган.

Ўтган ҳафтада Россия ТИВ Арманистон расман КҲШТнинг тўлақонли аъзоси бўлиб қолаётгани ва ўз мажбуриятларини бажариши лозимлигини урғулаган эди.

Ереван 2022 йил сентябрида Арманистон-Озарбайжон чегараси бўйлаб ҳарбий амалиёт чоғида Россия ва КҲШТдаги бошқа ҳамкор ташкилотлардан расмий равишда ёрдам сўраган. Арманистон КҲШТнинг бошқа аъзоларини ўз илтимосини эътиборсиз қолдирганликда бир неча бор айблаган. Бироқ Москва бу айбловлар ҳақида оғиз очмай келади.

Россия ТИВ раҳбари Сергей Лавров март ойида Пашинян маъмуриятини “Россия-Арманистон алоқаларини барбод қилишга олиб кетаётган”ликда айблаган, ўз навбатида, бунинг ғарб манфаатларига хизмат қилишини урғулаган эди.

Пашинян ва ереванлик бошқа лидерлар Россия хавфсизлик соҳасида Арманистон олдидаги ўз мажбуриятларини бажаришга қодир эмаслиги туфайли ўз ташқи сиёсатини “диверсификация” қилишини билдирмоқдалар.

Европа Иттифоқи Россияга Европадаги сиёсий партиялар, ноҳукумат ташкилотлари ва оммавий ахборот воситаларини молиялаштиришни тақиқлашни режаламоқда.

EUobserver нашри хабарига кўра, бу каби чекловлар санкцияларнинг 14-пакетида кўзда тутилган. Мазкур пакет 2024 йилнинг июль ойигача қабул қилиниши кутилмоқда.

Россия молиясига тақиқ қўйилиши Европа Иттифоқининг ички ишларини “бадният аралашувлар”дан ҳимоя қилиш имконини беради, дейилган нашр тасарруфидаги ҳужжатда. Айни пайтда мамлакатлар бу борада истисноларга йўл қўйишлари мумкин, бироқ бу ҳақда Еврокомиссияни огоҳлантиришлари лозим.

EUobserver томонидан келтирилган АҚШ разведкаси маълумотларига мувофиқ, 2014 йилдан 2022 йилгача 24 та мамлакатда сиёсий партияларни молиялаштириш учун 280 миллион еврога яқин маблағ сарфлаган.

ЕИнинг янги санкция пакети Европа Иттифоқи портларига Россия суюлтирилган гази юкланган ва учинчи мамлакатларга кетаётган кемаларни қабул қилишни тақиқлайди ҳамда Украинадан ўғирланган санъат асарлари савдосига ҳам тўсиқ қўяди. Бундан ташқари, пакет Россия авиацияси ҳамда фойдали қазилмалар импортига қарши мавжуд чекловларни кучайтириб, санкция остидаги товарлар савдоси билан гумонланган ширкатлар рўйхатини кенгайтиради.

Европа Иттифоқи Россия билан товар айирбошлаш ва Россия сиёсий элитаси фаолиятини чекловчи санкциялар пакетини Москва томонидан Украинага қарши 2022 йил февралида бошланган кенг кўламли босқинга жавобан қабул қилиб келмоқда.

Тожикистоннинг Жаббор Расулов тумани ва Қирғизистоннинг Лайлак туманлари кесишган чегарада 7 май куни содир бўлган нохуш ҳодисада тожикистонлик фуқаро тан жароҳати олган.

Қирғизистон МХДҚ Чегара хизмати маълумотига кўра, ҳодиса Тожикистон ҳудудида бўлган чўпонлар Қирғизистон ҳудудига ўтиб, қирғиз чегарачилари талабларини эътиборсиз қолдиргани ортидан содир бўлган. Бироқ Жаббор Расулов туманидаги қишлоқ раиси ҳодисани бошқача тасвирлаган.

Қирғизистон МХДҚ Чегара хизмати хабарномасида “7 май куни соат 12:20 ларда Боткен вилоятининг Лайлак тумани Ақбўсўғў аҳоли пункти яқинида Қирғизистон чегара наряди Қирғизистон ҳудудида чорва боқиб юрган тожикистонлик чўпонларни кўриб қолган”и, улар давлат чегараси чизиғидан 250-300 метр ичкарига киргани қайд этилган.

Кейин Тожикистон фуқаролари чегарачиларнинг Қирғизистон ҳудудини тарк этиш талабини эътиборсиз қолдиришгани, устига устак, ҳарбийларга тош ота бошлашгани, “чўпонлардан бири эса Қирғизистон чегара наряди томонга бир неча бор ўқ узган”и маълум қилинган.

Қирғизистон томони маълумотида вазият эскалациясига йўл қўймаслик мақсадида қирғизистонлик чегарачилар осмонга қарата огоҳлантирувчи ўқлар отишгани, шундан кейин чўпонлар Тожикистон ҳудудига қочиб кетишгани айтилган.

“Қирғизистон чегаралари орасида жабрланганлар йўқ. Тасдиқланмаган маълумотларга кўра, Тожикистон фуқароларидан бири оёғидан яраланган”, дейилган Қирғизистон Чегара хизмати хабарномасида.

Жаббор Расулов тумани Қўрғонча қишлоқ кенгаши раҳбари Нодир Усмонзода маҳаллий турғун қирғиз чегарачилари томонидан ярадор қилинганини тасдиқлаган.

Озодликнинг тожик хизмати билан 7 май оқшомида қилинган суҳбатда у “Қўрғонча қишлоғида яшовчи Олимжон Абдуллоев оёғидан яраланиб, туман марказий касалхонасига ётқизилган”ини маълум қилган.

“Ҳодиса Олимжоннинг ўғли молини боқишга олиб чиққанида унинг олдидан қирғиз чегарачилари чиқиб, йигитчага эътироз билдиришга киришганидан бошланган. Бундан хабар топган Олимжон воқеа жойига шошган ва икки ўртада юзага келган даҳанаки жанг ортидан оёғидан яраланган. Ҳодиса Қирғизистон ҳудудида эмас, Тожикистон ҳудудида содир бўлган”, деган Усмонзода.

Унинг айтишича, Олимжон ва ўғли чўпон эмас. “Уларнинг ёнида ўқотар қурол бўлган эмас ва шундан келиб чиққан ҳолда. улар ҳеч кимга қарата ўқ узишмаган”, дея таъкидлаган Озодликнинг тожик хизмати суҳбатдоши.

Айни пайтда жароҳат олган шахснинг аҳволи барқарор экани айтилмоқда.

Бу орада Тожикистон МХДҚ Чегара хизмати томонидан 7 май оқшомида тарқатилган хабарномада “Олимжон Абдуллоев ўз ижтимоий мавқеидан (тарих ўқитувчиси) келиб чиққан ҳолда яхши қўшничилик тамойилларига зид келувчи ҳеч қанақа хатти-ҳаракат содир этган эмас. Бироқ унга қарши ўқотар қурол ишга солинган, бунинг натижасида у тан жароҳати олган”, дейилган.

“Ҳозирда қирғиз-тожик чегарасидаги участкада вазият барқарор”, дея маълум қилган Қирғизистон МХДҚ Чегара хизмати. Тожикистонлик чегарачилар хабарномасида эса “мазкур нохуш ҳодиса юзасидан икки мамлакатнинг тегишли органлари текширув олиб борилмоқда, чегарадаги вазият назорат қилиняпти”, дейилган.

Россиядаги “мигрант ови” ортидан Қозоғистонда ҳам Марказий Осиё мамлакатларидан бўлган мигрантларни текшириш, қўлга олиш ва депортация қилишлар кучайган.

Озодликнинг тожик хизмати Қозоғистонда ишлаётган тожикистонлик мигрантлардан маҳаллий полиция марказий осиёликлар ўртасида текширувлар ўтказаётгани ҳақида хабарлар келаётганини қайд этган.

“Ҳатто вақтинча яшаш рухсатномасига эга бўлганларни ҳам қўлга олиб, депортация қилиш ҳолатлари бўлди”, деган Озодлик суҳбатдошларидан бири.

Тожикистон Ташқи ишлар вазирлиги 7 май куни Қозоғистонга йўл олган фуқароларни ёнида рухсатномалар бўлиши зарурлиги ҳақида огоҳлантирган. ТИВ буни Қозоғистон халқаро аэропортларида кучайтирилган хавфсизлик чоралари жорий этилгани билан изоҳлаган.

Аввалроқ Қозоғистон полицияси Улитау вилоятида ишлаган 16 нафар мигрант депортация қилингани ҳақида маълумот тарқатган эди. Улардан тўққиз нафари тожикистонлик, етти нафари эса ўзбекистонлик бўлган.

“Бу хорижликлар Сатпаев шаҳрида тегишли рухсатнома ва ҳужжатларсиз ишлагани аниқланган. Қонунийлик ва ҳуқуқ-тартиботни таъминлаш мақсадида бу хорижлик фуқароларнинг ҳаммаси мамлакат ҳудудида мажбурий тарзда чиқариб юборилган”, дейилган полиция хабарномасида.

Апрель ойида Тожикистон ТИВ мамлакат фуқароларига Россияга сафар қилишдан тийилишни тавсия қилган эди. Гарчи вазирлик баёнотида бу ҳақда очиқ айтилмаган бўлса ҳам, бир қатор ҳуқуқбонлар мазкур тавсияга тожикистонлик фуқароларнинг сиқувга олинаётгани сабаб бўлган, дея тахмин қилмоқдалар.

Москва вилоятидаги “Крокус Сити Холл” концерт залида содир этилган терактлар ортидан Россияда мигрантлар ксенофобиянинг янги тўлқини билан тўқнаш келишган. Мазкур иш бўйича ҳибсга олинганларнинг кўпчилигини Тожикистон фуқаролари ташкил этади.

Ҳолландия пойтахтида 7 май куни Фаластин тарафдори бўлган намойишчилар ва полиция ўртасида тўқнашув бўлиб ўтди. Ундан бир кун аввал Амстердам университетида жамоат хавфсизлиги органлари томонидан Фаластин тарафдори бўлган фаоллар лагери куч билан тарқатилган эди. Бу ҳақда Reuters агентлиги хабар қилди.

Сешанба тонгида Амстердам полицияси баррикадаларни бузиш учун бульдозерни ишга солган ҳамда тўқнашувлар чоғида 170 кишини қўлга олган. 7 май оқшомига бориб эса полиция участкаларида қўлга олинганлардан тўрт киши қолган эди.

Полиция муносабатидан ғазабланган университет ўқитувчилари ва ходимлари яна бир норозилик намойиши ўтказишга чақиришган.

“Талабалар ва ходимлар намойишчиларга қарши аччиқ газ, тўқмоқ ва полиция итларидан фойдаланилганини баён қилишмоқда. Ҳаддан ортиқ зўравонлик намойишчилар ўртасида тан жароҳатлари олинишига сабаб бўлган”, дейилган ўзларини “Ҳолландиялик олимлар Фаластин тарафида” деб номлаган гуруҳ баёнотида.

“Биз талабаларнинг ва олимларнинг норозилик тадбирларида иштирок этиш ҳуқуқи борлигини қатъий урғулаймиз. Биз Амстердам университети маъмурияти талабаларнинг ҳақли талабларини бажариш ўрнига зўравонликка йўл бераётганини қоралаймиз”, дея таъкидлашган баёнот муаллифлари.

Мамлакат таълим вазири Робберт Дейкграаф университетлар мулоқот ва баҳс-мунозара жойи эканини қайд этиб, полиция аралашишига тўғри келганини кўриш унинг учун қайғули эканини билдирган.

Reuters журналистлари кузатувларига кўра, Европада Ғазодаги урушга қарши талабалар акциялари ўз кўлами нисбатида АҚШдаги бу каби акцияларга етган эмас.

Еттинчи май куни Москвада бўлиб ўтган Владимир Путинни Россия президенти ўлароқ қасамёдга келтириш маросими ортидан ҳукумат истеъфога кетди. Амалдаги вазирлар ҳукуматнинг янги таркиби тайинлангунига қадар вазифасини бажарувчи мақомида ишлаб туришади. Инаугурация маросими ўтиши билан президент маъмуриятининг ҳам ваколатлари ўз-ўзидан тугаган ҳисобланади.

Янги бош вазир номзодини Владимир Путин 7 май куниёқ киритиши мумкин, дея маълум қилган инаугурация олдидан Кремль матбуот котиби Дмитрий Песков. 2018 йили Путин ҳукумат раҳбари номзодини президентлик лавозимига киришганидан бир соат ўтиб киритган эди.

Россия нашрларининг манбалари Путин бош вазирни алмаштирмайди, дея тахмин қилмоқдалар. Уларга кўра, Михаил Мишустин номзоди яқин кунлар ичида — 8 ёки 10 май куни тасдиқланиши мумкин, дея ёзишган “Коммерсантъ” ва “Медуза” нашрлари.

Исроил ҳукумати бир овоздан Ғазо сектори жанубидаги Рафаҳ шаҳрида ўз ҳарбий амалиётини давом эттириш ҳақида қарор қабул қилган. Исроил томони шу тариқа АҚШ ва Европа Иттифоқида террор ташкилоти деб тан олинган ҲАМАС гуруҳига гаровдаги шахсларни озод қилиш мақсадида босим ўтказиш ниятида эканини билдирган.

Исроил расмийлари баёнотида ҲАМАСнинг сулҳ тўғрисидаги сўнгги таклифи Исроилнинг асосий талабларида узоқ экани айтилган.

“Шунга қарамай, Исроил томони ўзи учун мақбул шартнома муҳокамасини давом эттириш мақсадида воситачилар билан музокара ўтказиш учун ўз вакилларини Қоҳирага йўллайди”, дейилган баёнотда.

Исроил армияси (ЦАХАЛ) Рафаҳнинг шарқий қисмида жойлашган жиҳодчилар объектларига зарбалар берилаётгани ҳақида маълумот тарқатган, бироқ бунга оид бошқа тафсилотларни очиқлаган эмас.

Оммавий ахборот воситалари ўз манбаларидан олинган маълумотларга таянган ҳолда Исроил пиёда қўшинлари шарқий Рафаҳга кириб боргани ҳақида ёзмоқда. Бу маълумот мустақил манбалар томонидан тасдиқланмаган. Исроил армияси ҳам бу хабарлар юзасидан изоҳ бермаган.

Исроил Миср чегарасига яқин ерда жойлашган Рафаҳ шаҳрини ҲАМАС гуруҳининг сўнгги таянч нуқтаси, деб ҳисоблайди. 6 май тонгида исроиллик ҳарбийлар Рафаҳга маҳаллий аҳоли эвакуацияга чақирилган варақаларни ташлаган. Оқшомга бориб эса ҲАМАС раҳбарияти оташкесимга рози экани ҳақида баёнот берган.

Reuters хабарига кўра, гуруҳ ўт очишни тўхтатиш, Исроил қўшинларини Ғазодан олиб чиқиб кетиш, минтақа қамалини тўхтатиш, гаровдаги шахсларнинг бир қисмини Исроил қамоқхоналарида сақланаётган фаластинлик маҳкумларга алмаштиришга рози бўлган.

ЦАХАЛ вакили Даниэль Хагари Исроил томони ҲАМАС жавобини кўриб чиқаётганини билдирган. Бу орада ОАВ манбалари фаластинликлар томонидан маъқулланган шартлар Исроилни қониқтирмаётганини қайд этишган.

Тожикистоннинг тоғли ҳудудларида кузатилган шиддатли жала ортидан кўчки тушиши натижасида уч киши нобуд бўлди, кўплаб уйлар, йўллар ва кўприкларга шикаст етди, экинзорлар пайҳон бўлди.

Озодликнинг тожик хизмати хабарига кўра, 5 майга ўтар кечаси Варзоб туманида сел кузатилган. “40 ва 67 ёшли икки аёл ҳалок бўлди”, дейилган Тожикистон Фавқулодда вазиятлар қўмитасининг 6 май кунги хабарномасида.

Қўмита қайдича, 5 май оқшомида Сўғд вилоятидаги Бодомзор қишлоғидаги яйловда чорва ҳайвонларини боқиб юрган 20 ёшли аёлни сел оқизиб кетган. “Ёш аёлнинг жасади ФВҚнинг Истаравшан бўлими ходимлари томонидан топилган ва тегишли идораларга топширилган”, дейилган хабарномада.

Сўнгги икки кун ичида Тожикистоннинг Сўғд, Хатлон вилоятлари, Тоғли Бадахшон мухтор вилояти ва Душанбе атрофидаги туманларда сел ҳодисаси қайд этилган.

Сангвор туманида яшовчи тармоқ фойдаланувчилари томонидан Озодликнинг тожик хизматига йўлланган видеоларда лой уюми одамларнинг уйларини босиб қолганини кўриш мумкин.

ФВҚ маълумотига кўра, Нуробод-Сангвор-Дарвоз-Сари Жар автойўлидаги кўприк вайрон бўлган, шунингдек, йўлларга шикаст етган, одамларнинг томорқалари ва экин майдонлари сув остида қолган.

Қирғизистон президенти Садир Жапаров Хитой-Қирғизистон-Ўзбекистон темир йўли қурилиши шу йилнинг октябрь ойида бошланишини билдирди. Бу ҳақда у 6 май куни Ўшга хизмат сафари чоғида маълум қилган.

Жапаровга кўра, ҳозирда Қирғизистон логистика нуқтаи назаридан “боши берк кўча”даги давлат бўлиб ҳисобланади, у дунёга чиқиш учун Қозоғистон ва Россия темир йўлларидан фойдаланишга мажбур.

“Темир йўл қуриб битказилганидан кейин биз дунёга чиқа оламиз. Бу бизнинг ўз йўлимиз бўлади”, деган Қирғизистон президенти.

Март ойида Жапаров Хитой-Қирғизистон-Ўзбекистон темир йўли қурилиши доирасида томонлар “лойиҳани амалга ошириш механизми тўғрисида умумий англашувга эришганлар”ини маълум қилган эди.

Иқтисодий таҳлилчи Искендер Шаршеев Озодликнинг қирғиз хизматига берган интервюсида темир йўл Қирғизистонга иқтисодий фойдалар келтириши, масалан, мамлакатнинг Марказий ва Жанубий-Шарқий Осиёдаги бошқа давлатлар ҳамда Европа билан транспорт алоқаларини кучайтириши, шунингдек, янги иш ўринлари яратишини қайд этган.

Айни пайтда эксперт йирик халқаро ва минтақавий инвесторлар дастагисиз ҳамда халқаро молиявий ташкилотлардан олинадиган ёрдамсиз Қирғизистоннинг бу лойиҳани мустақил равишда молиялаштиришга кучи етмаслигини урғулаган.

Қирғиз расмийлари режасига кўра, темир йўлнинг Қирғизистондан ўтадиган 311 километрлик қисми “Тўруғарт – Қўшдўбў – Казарман – Жалолобод” йўналиши бўйлаб ўтади, қурилишнинг тахминий қиймати эса 4,7 миллиард долларни ташкил этади.

Лойиҳанинг техник-иқтисодий асосламаси Хитой темир йўл қурилиши корпорацияси лойиҳа-тадқиқот институти томонидан ҳозирланган. 2023 йилнинг июл ойида томонлар бунга оид ишлар якунланганини билдиришиб, темир йўл лойиҳаси қурилишининг техник-иқтисодий мақсадга мувофиқлигини тасдиқлашган.

Европа махсус хизматлари ўз мамлакатлари ҳукуматларини Ғарб билан доимий зиддият йўналиши танлаган Россия Европада қўпорувчилик ҳаракатларини ҳозирлаётган бўлиши мумкинлигидан огоҳлантиришган. Бу ҳақда Financial Times нашри хабар қилди.

Разведка вакиллари маълумотларига кўра, Москва фаол равишда портлаш, ўт қўйиш ва инфратузилмаган шикаст етказишларни тайёрламоқда, бу ҳаракатлар бевосита россияликлар томонидан ҳам, воситачилар томонидан ҳам амалга оширилиши мумкин. Бундай мулоҳазани, жумладан Германия конституцияни қўриқлаш федерал муассасаси раҳбари Томас Ҳалденванг билдирган.

Ҳалденванг баёноти Баварияда ҳарбий ва логистик объектларга ҳужумда гумонланган германиялик ва россиялик фуқаролар ҳибсга олингани манзарасида янграган.

Financial Times апрель ойи охирида Буюк Британияда икки киши Украина учун гуманитар юк сақланаётган омборга ўт қўйишда айблангани ҳақида ҳам ёзган. Британиялик прокурорлар айбланувчилар Россияга алоқадор, деб ҳисоблайдилар.

Франция Мудофаа вазирлиги ҳам мамлакатдаги ҳарбий объектларда Россиянинг муҳтамал қўпорувчилик ҳаракатларидан огоҳлантирган.

Европа мамлакатларидан бирининг юқори лавозимли мулозими Financial Times билан суҳбатда НАТО хавфсизлик хизматларига Россиянинг мувофиқлаштирилган “ишонарли кирдикорлари” ҳақида маълумотлар тушиб турганини урғулаган.

Ўз навбатида, разведка ҳамжамияти вакили журналистлар билан суҳбатда Россиянинг бу фаоллиги дезинформация, қўпорувчилик ёки ҳакерлик ҳужумлари ёрдамида Европага максимал даражада босим ўтказиш уринишини акс эттиришини қайд этган.

Россия хатти-ҳаракатлари туфайли Европадаги хавфсизлик хизматлари юқори ҳозирлик даражасига келтирилган, дейилган нашр мақоласида. Бунга, жумладан Британия Уэльсидаги BAE Systems ўқ-дори заводида апрель ойида содир бўлган портлаш ҳамда Берлиндаги Diehl қурол-аслаҳа ширкати заводида 3 май куни содир бўлган ёнғин сабаб бўлган. Бу корхоналарнинг иккаласи ҳам Украина армияси учун қурол-аслаҳа ишлаб чиқаради.

Исроил ҳукумати Al Jazeera (Қатар) телеканалининг мамлакатдаги бюросини ёпиб, фаолиятини тўхтатиш учун овоз берган. Бу ҳақда Исроил бош вазири Бинямин Нетаняҳу Х ижтимоий тармоғидаги ўз саҳифаси орқали маълум қилди.

“Мен бошқараётган ҳукумат бир овоздан қарор қабул қилди: Исроилда Al Jazeera провокацион канали ёпилади”, деб ёзган Нетаняҳу.

Телеканал сайти Исроилда блокировка қилинган, таҳририят офисида эса тинтув ўтказилиб, журналистларнинг техникаси мусодара этилган.

Al Jazeera сайтида ёйинланган хабарда Исроил инсоннинг ахборот олиш ҳуқуқини поймол қилувчи “жинояткорона” қарор қабул қилгани айтилган. Телеканал ўз ҳуқуқларини ҳимоя қилиш учун юридик чоралар кўрилишини билдирган. Исроил қарори БМТнинг инсон ҳуқуқлари олий комиссарлиги томонидан қораланган.

Журналистларни ҳимоя қилиш қўмитаси (CPJ) ҳам Исроил ҳукумати қарорини қоралаб чиққан. Қўмита қайдича, бу Исроилдаги бошқа халқаро медиа фаолиятида акс этиши мумкин бўлган хатарли прецедент бўлиб ҳисобланади.

Al Jazeera телеканали тез-тез Исроил ҳукуматини танқид қилиб, Фаластиннинг Ғазо сектори ва бошқа ҳудудларидаги воқеалар ҳақида репортажлар ёйинлаб келади. Бу репортажларда Исроил фаластинлик тинч аҳоли вакиллари ўлимида айбланади.

Шу йилнинг 1 апрелида Исроил парламенти, агар ОАВ мамлакат хавфсизлиги учун таҳдид солса, уни ёпишга имкон берувчи қонунни тасдиқлаган эди. Ўшанда CPJ бу қонун ўз-ўзини цензура қилиш ва матбуотга душманона муносабатда бўлишга туртки беришини қайд этганди.

Россия Давлат думасининг Давлат қурилиши ва қонунчилик қўмитаси 3 май куни россиялик фуқароларнинг сайлов ҳуқуқлари тўғрисидаги қонун лойиҳасига киритилажак ўзгартишларни маъқуллади. Ўзгартишларда Адлия вазирлиги томонидан хорижий агентлар рўйхатига киритилган россияликларга ҳар қанақа ҳокимият органларига сайловда ўз номзодларини кўрсатиш бўйича тақиқ кўзда тутилган.

Бундан ташқари, қўмита “хорижий агентлар”га ҳар қандай сайловда кузатувчи ёки номзодларнинг ишончли шахси ўлароқ фаолият юритишни тақиқлашга оид тузатишни ҳам маъқуллаган.

“Хорижий агентлар”га сайланиш ва сайлов комиссиялари аъзоси бўлишни тақиқлаш талаби жорий йилнинг апрель ойида “Справедливая Россия - За правду” партияси томонидан илгари сурилган, бироқ ўшанда лойиҳа қайта ишлаш учун чақириб олинган эди.

Қонун лойиҳасига бу қадар ошиғич ўзгартишлар киритилишига “хорижий агент” ўлароқ тан олинган россиялик фуқароларнинг шу йил сентябрь ойида бўлиб ўтажак сайловларда Москва шаҳар думасига ўз номзодларини кўрсатиш бўйича кампания бошлаш ташаббуси билан чиқаётгани сабаб бўлган бўлиши мумкин.

Тахминларга кўра, Москва шаҳар думасига пойтахтдаги барча сайлов округларидан 45 нафар “хорижий агент” ўз номзодини қўйишга уринади.

Туркия Ғазо секторида ЦАХАЛ (Исроил армияси) томонидан ўтказилаётган ҳарбий амалиёт туфайли Исроил билан импорт-экспорт амалиётларини тамоман тўхтатган. Бу ҳақда Bloomberg агентлиги туркиялик икки мулозимдан олинган маълумотга таянган ҳолда хабар қилди.

Икки мамлакат ўртасидаги савдо-сотиқ бутунлай тўхтагани ҳали расман тасдиқлангани йўқ. Айни пайтда савдо алоқалари қандай шартлар асосида қайта тикланиши мумкинлиги ҳам маълум эмас.

Туркия статистика институти маълумотига мувофиқ, 2023 йилда Туркия билан Исроил ўртасидаги товар айланмаси 6,8 миллиард долларни ташкил этган. Бу маблағнинг 76 фоизи Туркия экспорти ҳиссасига тўғри келади.

Исроил ТИВ раҳбари Исраэль Кац X ижтимоий тармоғида “Анқаранинг бу қарори, халқаро савдо шартномаларини эътиборсиз қолдирга ҳолда, турк халқи ва бизнеси манфаатларини оёқости қилади”, деб ёзган.

Кацга кўра, Исроил Туркия билан савдо-сотиқ муқобилини яратиш устида зудлик билан иш бошлайди — маҳаллий ишлаб чиқаришни кучайтиради ва бошқа таъминотчиларни қидириб топади.

Ўтган ҳафтада Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўғон ўз мамлакати эндиликда Исроил билан савдо алоқаларини ривожлантирмаётганини билдирган эди. Туркия лидери Исроил расмийларини Ғазода 45 мингдан зиёд фаластинлик қурбон бўлгани ва 75 мингдан зиёд одам яраланганида айблаган.

Reuters қайдича, Анқара қарори Исроилга экспорт бўйича аввал жорий этилган чекловларни янада кенгайтиради.

Апрель ойи бошида Туркия Савдо вазирлиги, Ғазода ўт очиш тўлиқ тўхтатилгунича ва фаластинликларга узлуксиз гуманитар ёрдам етказиш йўлга қўйилгунича, Исроилга 54 турдаги саноат моллари экспорт қилинишига чеклов жорий этилишини очиқлаган эди. Чеклов жорий қилинган товарлар сирасига, жумладан пўлат ва пластик қувурлар, алюминий симлар, мотор мойи, цемент, маъданли ўғитлар ва бошқалар киради. Ўша пайтда Исроил томонидан жавоб чоралари очиқланган эмас.

Қирғизистон Ташқи ишлар вазирлиги мамлакат фуқароларини Россияга сафар қилишдан тийилиб туришга чақирди. Бу ҳақда вазирлик сайтида маълум қилинган.

Қирғиз дипломатлари “Россияга киришни ёппасига рад этиш ҳолатлари”ни қайд этмаётганлари, бироқ “Россия Федерациясидаги жорий вазият ва унинг Қирғизистон Республикаси фуқаролари ҳуқуқий ҳолатига таъсирини кузатаётганлари”ни билдиришган.

“Айни пайтда вазирлик Россия Федерациясига сафар қилиш учун жиддий асоси бўлмаган юртдошларга давлат чегарасидаги кучайтирилган назорат билан ўтказиш тартиби ҳамда киритилган қўшимча хавфсизлик чоралари бекор қилингунига қадар яна бир бор бу мамлакатга сафар қилишдан вақтинча тийилиб туришни, сафарга чиқишга зарурат туғилган тақдирда эса Россия Федерацияси ҳудудига киришда чеклов бор-йўқлигини олдиндан текширишни тавсия қилади”, дейилган ТИВ хабарномасида.

Аввалро Тожикистон ТИВ ўз фуқароларига шу каби огоҳлантирув билан мурожаат қилган эди. Вазирлик фуқароларга Россияга кириш асоссиз рад этилаётгани, бу “оммавий тус олгани”ни ҳам урғулаган. Апрель ойи охирида эса ТИВ Россияга кирмоқчи бўлган мингдан зиёд тожикистонлик Москва аэропортларида тутиб турилгани ҳақида баёнот берган.

Тожикистон ва Марказий Осиё минтақасининг бошқа мамлакатлари фуқаролари Москва вилоятидаги “Крокус Сити Холл” концерт залидаги теракт ортидан Россияда ксенофобиянинг янги тўлқинига дуч келишган. Мазкур иш бўйича ҳибсга олинганларнинг кўпчилигини Тожикистон фуқаролари ташкил этади.