Германия солиққа тортиш ва ижтимоий ушланмалар бўйича жаҳонда биринчи ўринда: ҳеч бир мамлакатда бюджетга бунчалик кўп пул тушмайди. Аммо маълум бўлишича, бу маблағларнинг бир қисми ғирт бўлмағур нарсаларга сарфланар экан.
Пандемия даврида сустлашиб қолган немис иқтисодиёти аввалги қудратига қайтмоқда, молиячилар 2021 йилда солиқлардан бюджетга рекорд миқдорда пул тушишини айтишяпти. Ўтган йили ГФР бюджетига жами 740 млрд евро тушган бўлса, бу йил 770 млрд келиши кутилмоқда. Бу маблағнинг катта қисми ижтимоий эҳтиёжларга, мактаб ва йўллар қурилишига йўналтирилади.
Шу билан бирга, Немис солиқ тўловчилари иттифоқи (Bund der Steurzahler, BdSt) маълумотига кўра, ҳар йили елга совуриладиган, ўйламасдан ва бесамар ишларга сарфланадиган пуллар ҳам анча-мунча бўлар экан.
Немис солиқ тўловчилари иттифоқи мустақил ва жуда нуфузли ташкилот бўлиб, турли вақтларда бир қанча сиёсатчиларини бюджетга доир режаларга ўзгартишлар киритишга, омма олдида кечирим сўрашга ва ҳатто истеъфо беришга мажбур этган. Иттифоқ ҳар йили “Қора китоб” номли маълумотнома чоп эттириб, унда халққа тегишли пуллар қаерда қандай исроф қилинганини эълон қилади.
Яқинда ҳисоб бўйича 49-“Қора китоб” нашрдан чиқди. Унда тилга олинган юзта ҳолат сирасида Эслоэ шаҳарчасида қурилган янги пиёдалар кўприги ҳам тилга олинган. Уни ҳам автоуловлар, ҳам одамлар ўтиб-қайтган эски кўприк ёнидан солишган. Мақсад – пиёдаларга қулайлик яратиш бўлган, албатта. Эски йўлкани ниҳоятда тор, деб топишган. Аммо янги кўприк ҳисобига йўлка атиги 25 сантиметрга кенгайган холос. Ва бу 95 минг еврога тушган.
Умуман, “Қора китоб”га тушган кўприклар оз эмас. Масалан, Ойскирхен шаҳри яқинида 40 йилдан бери абсурд меъморчилик ёдгорлиги – ишлаб турган автобан узра солинган автомобиль эстакадаси “савлат тўкиб” турибди. Автобандан фарқли ўлароқ эстакада ҳеч қаерга олиб бормайди. Бир пайтлар ост-уст қилиб яна бир автобан қуриш режа қилинганди, аммо экологик омилларни мулоҳаза қилиб, кейинчалик лойиҳадан воз кечишган. Лекин автобан учун эстакада қуриш аллақачон бошлаб юборилганди, то лойиҳа узил-кесил бекор бўлгунича уни қуриб битказишади ҳам. Ва бу кераксиз қурилишга салкам 230 млн харж қилинади. Мана энди эстакада бекор турибди, қачондир уни бузиб ташлашга тўғри келади – табиийки, бунга ҳам яна талай чиқим қилиниши керак.
Режага содиқлик туфайли Любек шаҳрида ҳам бир дунё пул беҳуда сарфланди. Ўтган йили маҳаллий “Любек” футбол клуби учинчи лигага чиққан эди. Клуб стадиони профессионал лига талабларига мос бўлмагани учун шаҳар маъмурияти уни қайта қуришга қарор қилади. Оламшумул режа тузилди: тагдан иситиладиган чим майдон, янги трибуналар, захира жамоани тайёрлаш маркази... Аммо жамоа бир мавсум ўйнаб, учинчи лигадан тушиб кетди. У ҳозир яна тўртинчи, ҳаваскорлар лигасида ўйнамоқда. “Любек” қарзга ботиб кетган, ҳадемай банкрот деб эълон қилинса ҳам ажаб эас. Шунга қарамай, стадион, бюдетдан бир ярим миллион евро сарфлаб қайта қурилди барибир.
Солиқ тўловчиларнинг пулларини нест-нобуд қиладиган фақат маҳаллий маъмурлар эмас. Федерал идоралар ҳам қолишмайди. Чунончи, канцлер маҳкамаси бу борада бошқалар ёмон ўрнак бўляпти. Маҳкама биноси 2001 йилда қурилган, фойдали майдони 25 минг кв.метрдан зиёд ушбу дабдабали иморатни немислар кесатиб “улкан кирмошина” дейишади. У, масалан, Вашингтондаги Оқ уйдан ёки Париждаги Елисей саройига нисбатан катта.
Аммо энди ёнидан яна бир мажмуа қуриб, унинг майдонини икки бараварга кенгайтиришмоқчи. Қурилишга 600 млн евро харжлаш назарда тутилган? Бу нимага керак? Ўтган 20 йилда маҳкама ходимлари сони 340 кишига етди, жой ҳаммага етмаяпти. Аммо штатларни қисқартириш ҳақида гап-сўз йўқ.
600 миллион – якуний сумма эмас. Лойиҳада федерал канцлер маҳкамасига элтувчи алоҳида йўл солиш ҳам кўзда тутилган, лекин бунга маҳаллий маъмурият – Берлин марказий тумани муниципалитети қаршилик қилмоқда. Шундай экан, йўлни ер остидан – туннель қилиб ўтказишлари ҳам мумкин. У ҳолда яна 40 миллион евро керак бўлади.
Дарвоқе, “Қора китоб”да Россиянинг “Спутник” вакцинаси билан боғлиқ бир воқеа ҳам қайд этилган. Мекленбург-Олд Померания федерал ери, Евроиттифоқ лицензия бермаганига қарамай, негадир “Спутник” вакцинасидан миллион доза сотиб олишга қарор қилган экан. Музокара олиб бориш бир адвокатлик фирмасига топширилган. Бироқ кўп ўтмай, ташаббус тўхтатилган: Германияда текширилган ва ишончли вакциналар шундоғам етарли эди. Шунга қарамай, музокарачиларга камида 20 минг евро пул тўлаганлар.
“Арзимаган пул, дейсизми? Ҳолбуки бу бюджет маблағлари фойдалироқ нарсаларга сарфланиши мумкин эди”, урғулашади “Қора китоб” муаллифлари.
