Санкт-Петербургдаги “Лахта-Центр” қурилиш майдони ҳудудида тожикистонлик ва қирғизистонлик мигрантлар ўртасида рўй берган оммавий муштлашув ортидан 380 киши полиция бўлимига олиб кетилган. Муштлашув нима сабабдан юзага келгани ҳақида аниқ маълумот йўқ.

ВЧК-ОГПУ сайти ўз Telegram-каналида оммавий муштлашув 3 июнь оқшомида “Лахта-Центр” ҳудудидаги ошхонада бошлангани, кейин эса кўчада давом этгани ҳақида ёзган.

Мигрантлар томонидан Озодликнинг тожик хизматига йўлланган видеода муштлашув чоғида фақат муштумлар эмас, арматура бўлаклари, тош ва қурилиш каскалари ишга солинганини кўриш мумкин.

“Пировардида бир қирғизистонлик касалхонага етказилган. Полиция ва Росгвардия участкага 380 чоғли одамни олиб келгани чоғида профилактика тадбирлари ўтказилганидан кейин муштлашувнинг тўрт нафар муҳтамал ташкилотчиси аниқланган”, деб ёзган ВЧК-ОГПУ.

Полиция маълумотига кўра, муштлашув ташкилотчиларининг тўртови ҳам қирғизистонлик бўлиб, улар мазкур қурилиш майдонида ишлашган. Уларнинг ҳаммаси ҳибсга олинган.

Қўлга олинган бошқа мигрантларнинг тақдири ҳақида маълумот берилган эмас.

Буюртмачиси ва инвестори “Газпромнефть Восточно-Европейские проекти” ширкати бўлиб ҳисобланган “Лахта-Центр” қурилиш объектларида Тожикистон, Ўзбекистон ва Қирғизистон фуқаролари дохил минглаб киши ишлайди.

Жорий йилнинг 19 майида полиция махсус бўлинмаси Санкт-Петербургдаги “Лахта-Центр” қурилиш майдонида бир гуруҳ меҳнат муҳожирини қўлга олган, қўлга олиш чоғида уларнинг айримларига нисбатан куч ишлатилган. Ўшанда Озодликнинг тожик хизматига ОМОНчилар бир неча мигрантни автобусга жойлаётгани акс этган видео келиб тушган.

Видеода полициячилар бир ёш йигитни ерга ётқизиб, қўлини орқасига қайирганини кўриш мумкин. Мигрантлар махсус бўлинма ходимлари хатти-ҳаракатлари ноқонунийлиги ва йигитнинг ёнида ҳужжатлари борлигини айтиб, норозилик билдирганларидан кейингина йигит ўрнидан турғазилиб, полиция участкасига олиб кетиш учун автобусга тиқилган.

Бишкекнинг Биринчи май туман суди Даниэль Ажиевни икки ойга ҳибсга олиш ҳақида қарор чиқарди. Озодлик қирғиз хизматининг туман судидан олинган маълумотга таянган ҳолда хабар қилишича, мазкур эҳтиёт чораси 5 июнь куни тайинланган.

Аввалроқ Қирғизистон Миллий хавфсизлик давлат хизмати (МХДҚ) вебкам-студия орқали интим хизмат кўрсатишни ташкил этганликда гумонланиб қидирувга берилган қирғизистонлик шахс Ўзбекистонда қўлга олинганини маълум қилган. У Бирлашган Араб Амирликларига учиб кетишга уринган пайтда ушланган.

МХДҚ қўлга олинган шахснинг тўлиқ исми ва фамилиясини очиқлаган эмас. Бироқ ижтимоий тармоқ фойдаланувчилари махсус хизмат томонидан тарқатилган фотосуратлардан унинг Даниэль Ажиев эканини билишган. МХДҚ иддаосига кўра, қўлга олинган шахсга қарашли интим вебкам-студияларда 18 ёшдан 25 ёшгача бўлган тақрибан 300 киши ишлаган.

Даниэль Ажиев 2020 йили Instagram тармоғи орқали жонли ёйинда ирқий, миллий, диний ёки ҳудудлараро низо қўзғатганликда гумонланиб қўлга олинган эди. Ўшанда у мажбурий даволаниш учун психдиспансерга йўлланган, 2022 йилнинг март ойида эса озодликка чиққан.

Даниэль Ажиев томони ҳозирча унинг қўлга олиниши юзасидан изоҳ бергани йўқ.

Қирғизистонда вебкам-студиялар фаолияти расман тақиқланган бўлиб, бу иш билан шуғулланганлар мамлакат Жиноят кодексининг 161-моддаси (“Порнографик мазмундаги материал-ашёларни тарқатиш”) бўйича жавобгарликка тортилади.

Маҳаллий қонунчиликка кўра, бу моддада айбланганлар 20 мингдан 50 минг сўмгача (тақрибан 230 доллардан 570 долларгача) жарима тўлашлари ёки 40 соатдан 100 соатгача жамоат ишларига жалб қилинишлари мумкин.

Европа Иттифоқи кенгаши мухолифатчи Владимир Кара-Мурзанинг жиноий таъқиб қилиниши ва ҳуқуқлари бузилишига алоқадор тўққиз нафар россияликка қарши санкция жорий этди.

Санкция рўйхатига тушганлар орасида Россия Адлия вазирининг ўринбосари Олег Свириденко, терговчилар Денис Колесников ва Андрей Задачин, “Независимый эксперт” автоном нотижорат ташкилоти директори Данила Михеев кабилар бор.

Шунингдек, мазкур рўйхатга Хамовнический туман суди судьяси Диана Мишченко, Басманний суди судьяси Елена Ленская, Москва шаҳар суди судьялари Илья Козлов ва Сергей Подопригоров ҳамда 5-сонли тергов ҳибсхонаси бошлиғи Дмитрий Комнов киритилган.

Рўйхатга кирган шахсларнинг мол-мулки музлатилиши айтилган, шу билан бирга, уларнинг Европа Иттифоқи мамлакатларига кириши тақиқланган.

“Санкцияларга оид бугунги қарор Европа Иттифоқи суд таъқибига, қамоқ жазосига учраган ёки инсон ҳуқуқлари учун курашаётгани ва ҳақиқатни гапираётгани учун қўрқитилаётган кишиларнинг барчаси билан бирдам бўлишдаги қатъиятини яна бир бор намойиш қилади”, дея билдирган ЕИнинг ташқи сиёсат бўйича мутасаддиси Жозеп Боррель.

Жорий йилнинг 17 апрелида Москва шаҳар суди россиялик мухолифатчи Владимир Кара-Мурзани 25 йилга озодликдан маҳрум қилиш ҳақида ҳукм чиқарган. У давлатга хиёнат, Россия армияси ҳақида фейк тарқатганлик ва “исталмаган ташкилот” билан ҳамкорлик қилганликда айбланган. Инсон ҳуқуқлари ташкилотлари ва ғарб мамлакатлари вакиллари Владимир Кара-Мурзанинг жиноий таъқиб қилинишига унинг сиёсий қарашлари ва фаолияти сабаб бўлган, деган фикрдалар.

Владимир Кара-Мурза Борис Немцов жамғармаси кенгашининг раиси, Халқ озодлиги партияси раисининг ўринбосари ва “Солидарность” демократик ҳаракати бюросининг аъзоси эди. У “Очиқ Россия” жамғармасини бошқарган, Россия ва хориждаги кўплаб ОАВ билан ҳамкорлик қилиб келган.

Мухолифатчи АҚШда “Магнитский акти” қабул қилиниши тарафдорларидан бири бўлган. Мазкур ҳужжат инсон ҳуқуқларининг қўпол равишда бузилиши учун масъул бўлган россиялик мулозимларнинг Қўшма Штатларга киришини тақиқлаш ва уларнинг АҚШдаги активларини музлатишни кўзда тутади.

Қирғизистон Миллий хавфсизлик давлат қўмитаси (МХДҚ) “давлатни куч билан босиб олишга ҳаракат қилганлик”да гумонланаётган бир неча шахс қўлга олинганини билдирди. Расмий маълумотда таъкидланишича, ўнлаб одам жиддий қаршилик акцияларини уюштиришга тайёргарлик кўрган. Бу ҳақда Озодликнинг қирғиз хизмати маълум қилди.

МХДҚ билдирувида бу қаршиликнинг асосий уюштирувчиси сифатида “Элдик кенеш” (“Халқ кенгаши”) партиясининг раиси тилга олинади.

“Суд санкциясига асосан йиғилган аудио-видео материаллар асосида жиноят иши қўзғатилди. Қўлга олинган жиноий гуруҳ бир неча йилдан бери тарафдорлари ва норози қатлам орасида иш олиб боргани аниқланди. Асосий ташкилотчи ва ғоявий раҳбар активист, “Элдик кенеш” партиясининг раиси Н.Р.С., экани аниқланди. Терговда бу гуруҳга юзга яқин киши аъзо бўлгани, улар ўртасида вазифалар бўлиштирилгани маълум бўлди. МХДҚга 5 июнда 30 дан ортиқ киши олиб келинди. Н.Р.С., ва унинг асосий шериклари Н.Р.С., И.Г.С., М.А.Ж., ва Д.Т.А., айбларини тан олди. Қўлга олинганлар вақтинча сақлаш изоляторида ҳибс қилинди. Айни пайтда ишнинг бошқа тафсилотлари ва ташкилотга алоқадор бошқа шахсларни аниқлаш юзасидан махсус суриштирув ўтказимлқода”, дейилади расмий билдирувда.

Қўлга олинганлар, уларнинг яқинлари ва адвокатлари ҳозирча бу воқеа юзасидан муносабат билдирмади.

Адлия вазирлиги сайтидаги маълумотларда “Элдик кенеш” партияси раиси Роза Нурматова экани қайд этилган. Қўлга олинганлар орасида фаол Гулжигит Исақов борлиги ҳам айтилмоқда.

5 июнь куни кечга яқин Бишкекда ҳокимиятни куч билан босиб олишга ҳозирланганликда гумонланганлар ёппасига қўлга олинаётгани тўғрисда хабарлар пайдо бўлган эди.

Ўша куни Россия президентининг матбуот котиби Дмитрий Песков “россиялик расмийлар давлат тўнтариши уринишига оид Қирғизистондан келаётган янгиликларни диққат билан кузатиб турибди”, дея билдирган.

“Ҳозирча шунақа жуда ташвишли хабарлар келиб турибди. Шунинг учун ҳам биз янгиликларни диққат билан кузатяпмиз”, дея иқтибос келтирган Песков сўзларидан Вести.ru.

Айни пайтда Путиннинг воизи “бу борада Кремлда бирор-бир тафсилотли маълумот йўқ”лигини қўшимча қилган.

Россиянинг Ростов, Воронеж ва Белгород вилоятларида 5 июнь куни эрталаб қатор радиолар эфирида Владимир Путин номидан қилинган мурожаатни Кремль фейк деб атади.

Мурожаатда Россияда оммавий мобилизация эълон қилингани айтилади. Бу маълумот ижтимоий тармоқларда ҳам тарқатилди.

Радиоларда овози ва интонацияси Путинга ўхшаган диктор “Украина армияси Вашингтоннинг қўллови ортидан НАТО бўлинмаси билан бирга Россияга бостириб киргани” ни айтган ва аҳолини эвакуацияга чақирган.

Маҳаллий ҳокимиятлар бу мурожаат фейк эканини ва вазият назорат остида эканини билдирди. Бу мурожаат эфирда қандай пайдо бўлгани ҳозирча номаълум.

Кремаль матбуот котиби Дмитрий Песков ҳам Путин мурожаат қилмаганини расман маълум қилди. Бу воқеа учун ҳеч ким масъулиятни зиммасига олмади.

Қирғизистон президенти ҳузуридаги инвестициялар бўйича агентлик директори Умбриэль Темиралиевнинг Тошкентга қилган сафари доирасида ўзбек тадбиркорлари қирғиз иқтисодиётига 70 миллион доллар миқдорида сармоя киритишга тайёр экани маълум қилинди. Бу ҳақда агентлик матбуот хизмати 5 июнда хабар берди.

Расман билдирилишича, Темиралиев Ўзбекистон инвестициялар, саноат ва савдо вазири Лазиз Қудратов билан бу борада музокаралар ўтказган. Учрашувда 2023 йилнинг охиригача икки давлат ўзаро ҳамкорликда амалга ошириши лозим бўлган лойиҳалар ва шартномалар муҳокама қилинган.

Қирғизистон Ўзбекистон билан ҳамкорликда базальт толасини, кальций карбидни ишлаб чиқариш, текстил корхоналарини қуриш, кварцни бойитувчи завод очишни режалаштирмоқда.

Жорий йилнинг 26 январида президент Шавкат Мирзиёев Бишкекка давлат ташрифи билан келган ва икки давлат ўртасида қатор шартномалар имзоланган эди.

Март ойида Қирғизистон Министрлар кабинети раиси Акилбек Жапаров Тошкентга амалий сафар билан борган ва ўзбек расмийлари билан имзоланган шартномаларни амалга ошириш масаласини муҳокама қилган эди.

Ўзбекистон ва Қирғизистон ўртасида Тошкент ва Бишкекда мос равишда "Made in Kyrgyzstan" ва "Made in Uzbekistan" савдо уйлари очиш, Қирғизистонда автомобиль заводи қуриш, Қирғизистондан Ўзбекистонга 10 миллион долларлик кўмир экспорт қилиш каби ўндан ортиқ шартномалар имзоланган.

Афғонистон шимолидаги бошланғич мактабларда ўқувчи қизлар заҳарлангани тўғрисида Озодликнинг афғон хизмати хабар берди. Маҳаллий расмийлар қизларни номаълум шахслар махсус заҳарлаган бўлиши мумкинлигини айтмоқда.

Заҳарланиш ҳолатлари Сарипул вилоятининг Санғарчоқ туманида қайдга олинди. Обе Кабуд мактабида 60 қиз, Файзобод мактабида 20 нафардан кўпроқ қиз заҳарланган. Бу маълумотни маҳаллий маданият ва ахборот бўлими бошлиғи Муҳаммад Умар Сарипулий тасдиқлади.

Заҳарланганлар орасида тўрт ўқитувчи, бир ўқувчи қизнинг қариндоши ва бир нафар мактаб ходими ҳам бор. Уларнинг қай тарзда заҳарлангани ҳозирча маълум эмас. Уларнинг нафас олиши қийинлашган ва қуса бошлашган. Заҳарланганларнинг барчаси касалхонага ётқизилган.

Сарипул вилояти таълим бошқармаси раҳбари Муҳаммад Раҳмоний иддаосича: “Номаълум шахс ўқувчи қизларни заҳарлаш учун жиноятчиларни ёллаган”.

Афғонистонда 2021 йилнинг 15 августида ҳокимиятни эгаллаб олган Толибон қизларнинг таълим олиш ҳуқуқини чеклаган. Толибон ҳукумати қизларга 6-синфгача ўқишга рухсат берган.

Бишкекда ҳокимиятни куч билан босиб олишга ҳозирланганликда гумонланганлар ёппасига қўлга олинмоқда. Озодлик қирғиз хизматининг куч ишлатар тузилмалардаги манбалардан олинган маълумотга таянган ҳолда хабар қилишича, Миллий хавфсизлик давлат қўмитаси ходимлари 5 июнь куни 10 чоғли кишини тутиб кетган.

МХДҚнинг ўзи ҳали бу борада расмий баёнот тарқатгани йўқ.

Аввалроқ Интернет тармоғида махсус бўлинмалар ходимлари кийимидаги кишилар бир уйга ошиғич кириб бораётгани акс этган видеоёзувлар пайдо бўлган эди. Бошқа видеода уларнинг бир автомобилни тўхтатиб, ундаги кишининг қўлига кишан тақаётганларини кўриш мумкин. Бу видеоларнинг ҳақиқий ёки сохта экани ҳақида ҳозирча аниқ бир хулоса айтиш қийин.

Бу орада Россия президентининг матбуот котиби Дмитрий Песков “россиялик расмийлар давлат тўнтариши уринишига оид Қирғизистондан келаётган янгиликларни диққат билан кузатиб турибди”, дея билдирган.

“Ҳозирча шунақа жуда ташвишли хабарлар келиб турибди. Шунинг учун ҳам биз янгиликларни диққат билан кузатяпмиз”, дея иқтибос келтирган Песков сўзларидан Вести.ru.

Айни пайтда Путиннинг воизи “бу борада Кремлда бирор-бир тафсилотли маълумот йўқ”лигини қўшимча қилган.

Мухолифатчи Алексей Навальнийни қўллаш акцияларида бутун Россия бўйлаб 100 нафардан кўп киши қўлга олинган, улардан камида тўрт нафари вояга етмаган шахслардир. Бу ҳақда “ОВД-Инфо” ҳуқуқбонлик лойиҳаси маълумот тарқатди.

Шу пайтгача полиция томонидан тутиб кетилган 109 кишининг исми маълум. Улардан 60 дан зиёди Москвада, 10 дан зиёди Санкт-Петербургда қўлга олинган. Ҳаммаси бўлиб Россиянинг 23 та шаҳрида норозилар ушлангани айтилмоқда.

Владимир вилоятидаги қамоқхонада узоқ муддатли қамоқ жазосини ўтаётган Алексей Навальний 4 июнь куни 47 ёшга тўлган. Аввалроқ мухолифатчининг тарафдорлари якшанба куни Россия ва хорижда Навальнийни дастаклаш акцияси ўтказилишини эълон қилишган. Улар хорижда яшовчиларни шаҳарларнинг бош майдонларига келишга чақиришган, Россиядагиларга эса Навальнийни қўллаш учун хавфсиз йўлларни қидириш тавсия қилинган.

Россиядаги акциялар учун расмийлар рухсат олинмаган ва митинг шаклида ўтказилмаган. Норозилик тадбирлари иштирокчилари бир кишилик пикетларга чиқишган, варақалар тарқатишган ёки бошқа бир шаклда Навальнийни қўллашини изҳор қилишган. “ОВД-Инфо” қайдича, одамларнинг тутиб кетилишига уларнинг қўлларида кўтариб олган пуфаклар, асфальтдаги ёзувлар ва бошқа абсурд ҳолатлар баҳона бўлган.

Дейлик, Москвада қўлида “Туғилган кунинг билан, Лёша” деб ёзилган плакат кўтариб турган Ксения Котельникова тутиб кетилган. У Китай-городдаги полиция бўлимига етказилган.

Avtozak Live нашрининг ёзишича, Пушкин майдонидан RusNews нашри мухбири тутиб кетилган. Журналист қиз Навальнийни дастаклаш мақсадида ёпиштирилган варақаларни суратга олмоқчи бўлганида формали ходимлар уни автозакка тиқиб кетишган.

Одамлар қўлга олинганига оид хабарлар Красноярск, Хабаровск, Новосибирск, Барнаул, Иркутск, Қозон ва бошқа шаҳарлардан ҳам келган.

“Навальний командаси” 4 июнь куни мухолифатчини қўллаш акциялари дунёнинг кўплаб мамлакатларида, хусусан, Австралиянинг Сидней, Мельбурн, Брисбен шаҳарларида, Япониянинг Токио, Жанубий Корея, Таиланд, Испания, Франциянинг Марсель шаҳрида, Ереван, Тбилиси, Прага, Брюссель, Лондон, Остона, Вильнюс, Берлин ва Германиянинг бошқа шаҳарларида ўтганини ҳақида билдирган.

Навальнийнинг ўзи туғилган кунида ижтимоий тармоқлар орқали ҳаётида учраган “одамларнинг ҳаммасига миннатдорлик” изҳор қилган.

Мухолифатчи Алексей Навальний Германия клиникасида қайтиб келаётган пайтда 2021 йил январида Москва аэропортида қўлга олинган. Илк маҳкама қарори бўйича у 2023 йил ёзида озодликка чиқиши керак эди, бироқ у қамоқда бўлган пайтда “фахрийни ҳақорат қилганлик” айблови билан яна 9 йилга озодликдан маҳрум этилган. Қамоқда бўлган пайтда сиёсатчи 16 марта жазо изоляторига йўлланган.

Навальний ва сафдошлари мухолифатчининг сиёсий сабабларга кўра таъқиб қилинаётганини айтиб келишади.

Европа Кенгаши президенти Шарль Мишель Қирғизистоннинг Чўлпонота шаҳрида ўтган “Марказий Осиё-Европа Иттифоқи” саммитидан сўнг уюштирилган матбуот анжуманида Озодлик радиоси қирғиз хизматининг “Европа Иттифоқи Қирғизистон, Қозоғистон ёки Ўзбекистонга санкция жорий этиши мумкинми?” деган саволига жавоб берди.

Унга кўра, ЕИ Россиянинг “уруш машинасини қўллаётганларга нисбатан чоралар кўрмоқда”. Мишель шу кунларда навбатдаги санкциялар масаласи муҳокама қилинаётганини айтди:

«Биз бундан аввал Россия уруш машинасини қўллаётганларга аниқ чораларни кўрдик. Биз санкцияларнинг 10 та пакетини маъқуллаганмиз. Биз ҳозирги кунда санкцияларни четлаб ўтилишининг олдини олиш мақсадида санкцияларнинг 11-пакетини муҳокама қилмоқдамиз. Аниқ қилиб айтсам, бунга Россиянинг уруш машинасини қўллаётганлар туртки берди. Биз ҳеч қандай экстратерриториал принципни қўлламаймиз»,- деди Шарль Мишель.

Унинг айтишича, ЕИ ўз ҳамкорларини Россияга Ғарб санкцияларини четлаб ўтишга кўмаклашмасликка чақиради, айни пайтда ЕИ ҳамкорларининг санкцияларга оид саволларини ва ҳар қандай муаммоларини тинглашга ҳамда муҳокама қилишга тайёр.

Май ойида АҚШ Россиянинг 69 ширкатини, Арманистоннинг битта ва Қирғизистоннинг битта ширкатини санкциялар рўйхатига киритган эди.

Апрель ойида Европа Иттифоқининг санкциялар бўйича махсус вакили Дэвид О’Салливан Қирғизистон, Қозоғистон ва Ўзбекистонда бўлган эди. 27 апрелда Тошкентда матбуот анжумани ўтказган Дэвид О’Салливан Ўзбекистон ва ЕИ республика Россияга санкцияларни четлаб ўтувчи ҳудудга айланиб қолмаслиги йўналишида ҳамкорлик қилаётганини айтган эди.

Чўлпонотада “Марказий Осиё-Европа Иттифоқи” иккинчи саммити 2 июнь куни бўлиб ўтди. Унда Шавкат Мирзиёев билан бир қаторда Қирғизистон президенти Садир Жапаров, Қозоғистон президенти Қасим-Жомарт Тоқаев, Тожикистон президенти Имомали Раҳмон, Туркманистон Министрлар кабинети раиси ўринбосари Нурмуҳаммет Аманнепесов ва Европа Кенгаши президенти Шарль Мишель иштирок этади.

“Марказий Осиё-Европа Иттифоқи” форматидаги биринчи саммит 2022 йилнинг 27 октябрида Қозоғистон пойтахти Астанада ўтказилган эди.

Қирғизистон Миллий хавфсизлик давлат қўмитаси ходимлари 2010 йил июнь воқеалари чоғида Жалолобод вилоятининг Сузоқ туманида Ички ишлар вазирлиги ходимини ўлдирганликда гумонланаётган икки нафар шахсни қўлга олишган. Бу ҳақда Озодликнинг қирғиз хизмати МХДҚ матбуот хизматидан олинган маълумотга таянган ҳолда хабар қилди.

Махсус хизмат хабарномасида қўлга олинганлар “Жалолобод вилоятидаги оммавий тартибсизликларда фаол иштирок этган”и, бироқ 2011 йилда уларнинг шахсини аниқлашга муваффақ бўлинмагани билдирилган.

“Қайта очилган жиноят иши доирасида қўлга олинган шахслар Қирғизистон МХДҚнинг Жалолобод вилояти бўйича бош бошқармаси тергов ҳибсхонасига олиб кириб қўйилди”, дейилган қўмита хабарномасида.

МХДҚ 2010 йил июнь воқеалари чоғидаги оммавий тартибсизликларда иштирок этганликда гумонланганларга нисбатан жавобгарликка тортиш муддати ўтиб кетмаслигини эслатган.

Қирғизистоннинг Ўш ва Жалолобод вилоятларидаги миллатлараро тўқнашувлар 2010 йилнинг 10 июнида бошланиб, бир неча кун давом этган. Ўша пайтдаги қонли воқеалар натижасида 446 киши нобуд бўлган, 2 минг чоғли одам яраланган, 57 одам бедарак кетган. Маълумотларга кўра, бедарак йўқолганларнинг 17 нафари бугунгача топилмаган.

Халқаро экспертлардан иборат мустақил комиссия бу низо “қирғиз ҳукуматнинг этномиллатчиликка асосланган сиёсати маҳсули экани” тўғрисида хулосага келган. Аммо Қирғизистон парламенти бу хулосадан норози бўлиб, комиссия раиси Киммо Килюненни мамлакатда “исталмаган шахс” сифатида эълон қилганди.

Июнь воқеалари ортидан 100 дан зиёд одамга нисбатан қидирув эълон қилинган. Тўқнашувларни уюштирганликда гумонланган 37 киши Интерпол орқали халқаро қидирувга берилган.

2010 йил июнь воқеалари бўйича шу пайтгача 545 киши жиноий жавобгарликка тортилган. Улардан 400 нафари ўзбек, 133 нафари қирғиз ва саккиз нафари бошқа миллат вакилларидир.

Хьюман Райтс Уотч ташкилотининг 2010 йилги ҳисоботида Ўш қирғини кунлари одам ўлдирганликларда айбланиб, бир умрга қамалган 30 кишининг 28 нафари ўзбек экани айтилган.

АҚШ Сенати давлат қарзи ҳажмини ошириш тўғрисидаги қонунни қабул қилди. Сенаторлардан 63 нафари қонунни қўллади, 36 сенатор қарши овоз берди.

АҚШ Конгресси Вакиллар палатаси қонун лойиҳасини 31 май куни кўпчилик овоз билан маъқуллаган эди. Қонун имзоланиш учун президент Жо Байденга тақдим этилади.

“Қонунни қабул қилиш орқали биз дефолтнинг олдини олдик. Америка энди енгил нафас олса бўлади”,-деди Сенатдаги демократ кўпчилик раҳбари Чак Шумер.

29 майда Оқ Уй ва Конгрессдаги республикачилар вакиллари давлат қарзи миқдорини кўпайтириш ва бюджет масаласида принципиал келишувга эришгани айтилган эди. Музокара Вакиллар палатаси раиси республикачи Кевин Маккарти ва президент Жо Байден ўртасида бўлиб ўтган.

Агар мазкур келишувга эришилмаганида АҚШни дефолт кутаётган эди. Мутахассислар фикрича, бу ҳолатда жаҳон иқтисодиёти катта салбий таъсирга дучор бўлар эди. Федерал захира тизими раҳбарияти федерал ғазначиликдаги пул 5 июнда тугаши мумкинлигини билдирганди.

Бундан аввал АҚШ давлат қарзининг максимал даражаси 31 триллион 4 миллиард доллар миқдорида белгиланган эди. 2023 йилнинг январь ойида давлат қарзи бу миқдордан ошиб кетганди.

Бизнесмен Дмитрий Стрежнев Россиянинг Челябинск вилояти Миасс шаҳридаги “Урал” автомобил заводи активларини ширкат менежментига сотди, деб хабар берди Интерфакс агентлиги. Бу хабарни “Урал” автозаводи матбуот хизмати тасдиқлади. Завод сотилишига оид бошқа тафсилотлар ошкор қилинмади. “Урал” автозаводи 2022 йил 17 декабрда Европа Иттифоқи санкциялари остида қолган корхоналардан биридир.

Заводнинг сотилиши жараёни билан яқиндан таниш бўлган манба агентликка Стрежнев ўз бизнесини Ўзбекистон ва Қозоғистонда давом эттириш ниятида эканини айтган. Манбанинг билдиришича, Стрежнев бу мамлакатларда йўл қурилиши, қишлоқ ҳўжалик техникаси ва уларнинг компонентларини ишлаб чиқариш билан шуғулланмоқчи.

Forbes журналидаги маълумотларга қараганда, Стрежнев 2021 йилда Россиядаги бойлар рўйхатининг 167 поғонасида турган ва 750 миллион долларга эгалик қилган.

2022 йилнинг 24 февралида Россия Украинага бостириб кирганидан сўнг Ғарб давлатлари санкциялари остида қолди. Бунинг ортидан, расмий статистика рақамларига ишонилса, сўнгги пайтларда Ўзбекистонда Россия иштирокидаги корхоналар сони кўпайган. Масалан, 2023 йилнинг январь-март ойларида Ўзбекистонда Россия капитали иштирокида 243 та корхона ташкил этилган. Айни пайтда Хитой билан 118 та, Туркия билан 67 та корхона очилган.

Бундан ташқари сўнгги уч ой ичида Россия Ўзбекистон экспортида биринчи ўринни эгаллади. Жорий йил биринчи чорагида Ўзбекистондан Россияга 736,2 миллион долларлик, Туркияга 336,4 миллион долларлик, Хитойга 334,1 миллион долларлик маҳсулот экспорт қилинган.

Европа Иттифоқи сўнгги бир йилда Марказий Осиё давлатларидан Россияга экспортнинг 300 фоизга кўпайганидан ташқиш билдирган эди. Европа Иттифоқи фикрича, Россияга экспортнинг кескин кўпайиши Марказий Осиё давлатларининг Москвага санкцияларни четлаб ўтишга кўмаклашаётгани билан боғлиқ бўлиши эҳтимол.

Жорий йилнинг апрель 25 апрель куни Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёев Тошкентга “Иннопром. Марказий Осиё” халқаро саноат кўргазмасида иштирок этиш учун келган Россия бош вазири ўринбосари, саноат ва савдо вазири Денис Мантуров билан учрашган эди. Учрашув чоғида Шавкат Мирзиёев Ўзбекистон Россиянинг етакчи ишлаб чиқарувчилари билан саноат кооперациясини янада чуқурлаштириш муҳимлигини таъкидлаганди.

Пентагон 1 июнь куни Илон Маскка тегишли SpaceX ширкати билан Starlink терминалларини сотиб олиш ва Украинага сунъий йўлдош алоқаси хизматини кўрсатиш бўйича шартномани имзолаганини билдирди.

Пентагон “оператив хавфсизлик ва сотиб олинаётган тизимларнинг ўта мухим характерга эга экани”дан келиб чиққан ҳолда келишув шартларини очиқламади.

Starlink сунъий алоқа тизими Россия 2022 йилнинг 24 февралида Украинага бостириб кирганидан бери украин ҳарбийлари томонидан кенг мақсадларда, жумладан, жанг майдонида тезкор алоқа ўрнатиш учун қўлланилиб келинмоқда.

Илон Маскнинг ширкати паст масофадаги орбитада тўрт мингдан кўпроқ сунъий йўлдошга эгалик қилади. Мазкур тизим хусусий шахслар қилган хайр-эҳсонлар ҳисобига Украинани алоқа билан таъминлаб келган.

2022 йилнинг октябрида Илон Маск Starlink тизимини Украина учун давомли равишда молия билан таъминлай олмаслигини билдирган эди. Ўшанда Маск бунинг учун ойига 20 миллион доллар сарфланаётганини айтганди.

Россия Украинада интернет хизматларни, хусусан, Starlink алоқасини тўсиб қўйишга ҳаракат қилган. Бироқ SpaceX ўз сервисларига қилинган ҳужумларни қайтаришга муваффақ бўлган ва дастурий тизимларни мукаммаллаштирган.

Ҳуқуқ ҳимояси ташкилотлари Чўлпонотада 2 июнь куни ўтадиган “Марказий Осиё-Европа Иттифоқи” саммитида Европа кенгаши раиси Шарль Мишелни инсон ҳуқуқлари масаласини кўтаришга чақирди. Бу борадаги мурожаат Инсон ҳуқуқлари бўйича халқаро ҳамкорлик (IPHR), Қозоғистон Инсон ҳуқуқлари бюроси, Қирғизистондаги “Лигал просперити” жамғармаси, Марказий Осиёда инсон ҳуқуқлари ташкилоти томонидан имзоланди.

Ҳуқуқ ҳимояси ташкилотлари инсон ҳуқуқларига амал қилиш ва уларни кафолатлаш Европа Иттифоқи билан ҳамкорликнинг асосий шартларидан бирига айланиши лозим, деган нуқтаи назарни билдиришди. Мурожаатда ҳукуматлар 2022 йилда Қозоғистон, Тоғли Бадахшон ва Қорақалпоғистонда оммавий норозилик намойишлари куч билан бостиргани ва ўнлаб одам ҳалок бўлганига алоҳида эътибор қаратишди. Фаолларга кўра, бу воқеалар юзасидан терговлар холис ва адолатли бўлмаяпти.

Ҳуқуқ ҳимояси ташкилотлари Қирғизистонда сўнгги йилларда нодавлат ташкилотлари ва мустақил журналистлар фаолятини чеклашга қаратилган ташаббуслар кўтарилаётганидан ҳам хавотир билдирганлар.

Президент Шавкат Мирзиёев саммитда иштирок этиш учун амалий ташриф билан Қирғизистонга жўнаб кетгани ҳақида президент матбуот хизмати маълум қилди.

Саммитда Шавкат Мирзиёев билан бир қаторда Қирғизистон президенти Садир Жапаров, Қозоғистон президенти Қасим-Жомарт Тоқаев, Тожикистон президенти Эмомали Раҳмон, Туркманистон Министрлар кабинети раиси ўринбосари Нурмуҳаммет Аманнепесов ва Европа Кенгаши президенти Шарль Мишель иштирок этади.

Саммитда Европа Иттифоқи ва Марказий Осиё ўртасидаги сиёсий, савдо-иқтисодий ва маданий-гуманитар ҳамкорликнинг ҳозирги аҳволи ва келажакдаги режалар муҳокама қилинади. Халқаро майдондаги долзарб муаммолар юзасидан Марказий Осиё давлатлари билан Европа Иттифоқининг ўзаро ҳаракатлари юзасидан фикр алмашинилади.

“Марказий Осиё-Европа Иттифоқи” форматидаги биринчи саммит 2022 йилнинг 27 октябрида Қозоғистон пойтахти Остонада ўтказилган эди.