Қирғизистоннинг Жалолобод вилояти Сузоқ туманида 2 май куни бўлиб ўтган оммавий тадбир чоғида кичик ҳажмли Porter юк машинаси 29 нафар болани уриб кетган. Бу ҳақда давлатга қарашли “Кабар” ахборот агентлиги соғлиқни сақлаш вазири Алимқадир Бейшеналиевдан олинган маълумотга таянган ҳолда хабар қилди.

Мулозимга кўра, ҳодиса чоғида 9 ёшдан 16 ёшгача бўлган болалар жабрланган. Улардан етти нафари вилоят касалхонасининг жонлантириш бўлимида ётибди, уч нафарининг аҳволи оғир экани айтилмоқда.

Бундан ташқари, вояга етмаган уч бола Сузоқ туман касалхонасига етказилган. Яна саккиз нафар бола Умумшифокорлик амалиёти марказига ётқизилган, уларнинг аҳволи “ўртача” дея баҳоланмоқда.

Шу билан бирга, 11 нафар болага воқеа жойининг ўзида тиббий ёрдам кўрсатилган. Вазир Бейшеналиев жабрланганларга ёрдам кўрсатиш масаласини шахсий назоратига олгани ва уларни сифатли тиббий ёрдам билан таъминлаш ҳақида топшириқ берганини айтган. Воқеа содир бўлган жойдан олинган видео ижтимоий тармоқларда тарқалмоқда.

Ички ишлар вазирлиги вакиллари Озодликнинг қирғиз хизматига мазкур нохуш воқеа Сузоқ туманининг Жергетал қишлоғида болалар “Манас” эпосини айтаётган пайтда содир бўлганини тасдиқлашган. Ҳуқуқ-тартиботчилар маълумотига кўра, 48 ёшли ҳайдовчи томонидан ташлаб кетилган машина ҳаракатга келиб, ўқувчиларни босиб кетган.

Ҳолат Сузоқ туман ИИБ томонидан қайдга олиниб, текширув ишлари бошланган.

Қирғизистон ИИВ Йўл ҳаракати хавфсизлиги бош бошқармаси маълумотига кўра, 2023 йилда мамлакат бўйлаб йўл-транспорт ҳодисалари чоғида 783 киши нобуд бўлган, бу эса 2022 йилдаги кўрсаткичга қараганда 13,5 фоизга кўпдир. Ўтган йили Қирғизистонда жами 6945 та ЙТҲ қайдга олинган.

Хитой жанубида автойўл ўпирилиши туфайли камида 36 киши ҳалок бўлган, 30 нафар одам тан жароҳати олган. Бу ҳақда Associated Press агентлиги маҳаллий расмийлар маълумотига таянган ҳолда хабар қилди.

Автомобиль йўли Мэйчжоу шаҳри яқинидаги тоғли ҳудудда тун ярмида содир бўлган. Йўл ўпирилган қисми узунлиги 18 метрни ташкил қилган, ҳодиса натижасида 23 та автомобиль жарга қулаган. Расмийлар автойўл ўпирилишига шиддатли ёғин-сочин сабаб бўлганини айтишмоқда. Ҳодиса содир бўлган ҳудудда сўнгги ойда 56 сантиметр ёғин ёққан, бу эса ўтган йилдагидан тўрт бараварга кўпдир. Шиддатли ёмғирлар ҳали ҳам давом этмоқда ва бу ҳолат қидирув хизматлари ишини қийинлаштиряпти.

AP қайдича, Хитойда йўл объектлари ишдан чиқишини текширишда кўпинча уларни лойиҳалаштириш ва қуриш усулларида камчиликлар аниқланади. Бундан ташқари, транспорт инфратузилмаси объектлари кўпинча мунтазам равишда текширилиб, уларга техник хизмат кўрсатилмайди.

АҚШ, Буюк Британия ва Европа Иттифоқи Бирлашган Араб Амирликлари расмийларидан ўз ширкатларига халқаро санкция остидаги Россия ширкатлари билан савдо-сотиқни тақиқлашни талаб қилмоқда. Бу ҳақда Reuters агентлиги дипломатик доиралардаги уч манбадан олинган маълумотларга таянган ҳолда хабар қилди.

Ўтган ҳафтада Европа ва АҚШдан бўлган қатор давлат арбоблари БААга сафар қилишган. Ўз ташрифлари чоғида улар БААдан Россияга санкция остига тушган товарларни етказиб бермасликни талаб қилишган, дея маълум қилган Британия Ташқи ишлар вазирлигида ишлайдиган мулозим. Манбаларга кўра, ғарблик дипломатлар БААдан Россияга экспорт қилинаётган моллар ва ҳарбий мақсадда фойдаланиш мумкин бўлган қўш мақсадли товарлар реэкспортига оид маълумотлар билан ўртоқлашишни ҳам сўрашган. Бирлашган Араб Амирликларидаги манбалар Россияга бундай товарлар (йўқ деганда жорий йилда) етказиб берилганини рад этишмоқда.

БАА Украина уруши ортидан Россияга қарши Европа ва АҚШ томонидан эълон қилинган санкцияларга қўшилмаган. Бироқ АҚШ қонунлари Қўшма Штатлар санкцияси остида бўлган давлатлар билан савдо алоқаларини давом эттираётган мамлакатларни иккиламчи санкцияга тортишга имкон беради.

Яқинда Бирлашган Араб Амирликлари банклари иккиламчи санкция хавфи туфайли Россия билан ҳисоб-китобларга чеклов киритган ҳамда ширкатлар ва жисмоний шахсларнинг ҳисобрақамларини ёпа бошлаган эди. АҚШ ва ЕИ санкциясига остига Россияга санкцияларни айланиб ўтган ҳолда суюлтирилган газ ва нефть маҳсулотлари ташишда ёрдам бераётган БААдаги кемачилик ширкатлари тушиши мумкин.

Россия президенти Владимир Путин 2023 йил декабрида Бирлашган Араб Амирликларини Россиянинг араб оламидаги асосий савдо ҳамкори, деб атаган ҳамда 2022 йилда Россия билан БАА ўртасидаги икки томонлама савдо-сотиқ ҳажми 68 фоизга ошиб, ҳануз кўпайишда давом этаётганини билдирган.

Айни пайтда Бирлашган Араб Амирликлари Украина билан ҳам икки томонлама савдо-сотиқ ишларини юритмоқда. 29 апрель куни Украина ва БАА иқтисодий ҳамкорлик тўғрисидаги шартномани имзолаган. Мазкур ҳужжатда Украина саноати ва инфратузилмасини тиклаш ишларида Киевга ёрдам бериш бўйича БААнинг мажбуриятлари ҳам акс этган.

Грузия парламенти 1 май куни “Ташқи таъсир шаффофлиги тўғрисида”ги қонун лойиҳасини иккинчи ўқишда қабул қилди. Мухолифат бу лойиҳани Россиядаги “хорижий агентлар тўғрисида”ги қонуннинг муқобили деб атамоқда.

Қайд этилишича, “Грузия орзуси” ҳукмрон партияси вакиллари ва уларнинг иттифоқчилари бўлган 150 депутатдан 83 нафари ҳужжат қабул қилинишини ёқлаб овоз берган. Мухолифатчи депутатлар овоз беришда иштирок этишмаган. Шу тариқа, овоз бериш натижаси биринчи ўқишдаги овоз бериш натижаси билан бир хил бўлган.

Қонун лойиҳаси тўла маъқулланиши учун у учинчи ўқишда ҳам қабул қилиниши зарур. Учинчи ўқиш бўйича овоз бериш 17 май куни ўтказилиши кутилмоқда.

Тбилисидаги парламент биноси олдида 1 май оқшомида яна қонун лойиҳасига қарши чиқаётган одамлар йиғилган. Парламент биноси олдидаги бутун ҳудуд митингчилар билан тўлган. Улар бинога кириш йўлини тўсиб қўйишган. Гувоҳларга кўра, полиция митингни тарқатишни бошлаб, намойишчиларга қарши аччиқ газ ва сувотарларни ишга солган.

Грузия президенти Саломе Зурабишвили қонун лойиҳасига қарши эканини айтаркан, намойишчиларни парламент эшиги олдидан чекинишга чақирган.

Тбилисидаги намойишлар расмийлар қонун лойиҳасини қабул қилиш ниятини очиқлагани ортидан бир неча ҳафтадан буён давом этмоқда.

Иккинчи ўқишда қонун лойиҳасига оид мунозаралар икки кун давом этган ва анча кескин кечган. Парламент спикери Шалва Папуашвили мухолифатдаги депутатлардан тўрт нафарини залдан чиқариб юборган. Депутатлар ўртасида тўқнашув ҳам кузатилган.

Тбилисида 1 майга ўтар кечаси ҳам полиция намойишчиларга қарши махсус воситалардан фойдаланган эди. Митингни тарқатиш учун полиция сувотарлар, кўздан ёш сиздирувчи газ ва резина ўқларни ишга солгани ортидан 20 дан зиёд мухолифат фаоли Руставели шоҳкўчасида навбатчилик қилаётган “тез ёрдам” врачларига мурожаат қилганди. Расмийлар ўшанда полициячилардан олти нафари жароҳат олгани ҳақида маълум қилишган.

ИИВ маълумотига кўра, митингни тарқатиш чоғида намойишчилардан 63 нафари қўлга олинган. Вазирлик акция иштирокчилари “полициячиларга қарши куч қўлланиб, сўз ва фикр эркинлигини ифода қилиш меъёрларидан ташқарига чиқишган”ини билдирган.

Қонун лойиҳаси танқидчилари Кремль бу каби ҳужжатдан ўз мухолифларининг унини ўчириш учун фойдаланаётганини урғулаганлар. Ғарб мамлакатлари Грузия парламентида муҳокама қилинаётган чора фуқаролик жамиятини назорат қилишга қаратилганидан огоҳлантирмоқда. Михаил Саакашвилининг “Бирлашган миллий ҳаракат” партияси тарафдорлари қонун лойиҳасининг қабул қилиниши фуқаролик жамиятига қарши қатағонлар машруълаштирилишига, Грузияни Ғарб томон йўлдан бошқа ёққа буриб юборилишига ва “Россия томонидан ютиб юборилиши”га сабаб бўлиши мумкинлигини иддао қилишмоқда.

Қонун лойиҳасининг биринчи ўқиши бўйича овоз бериш 17 апрель куни бўлиб ўтган. Ҳукмрон партия сиёсатини ёқламаётган президент Саломе Зурабишвили, қонун лойиҳаси учинчи ўқишда ҳам қабул қилинган тақдирда, унга вето қўйишини билдирган. Бироқ ҳукуматда президент ветосини рад қилиш учун етарлича овоз мавжуд.

Баҳсли қонун лойиҳаси ўз молиясининг 20 фоиздан кўпроғини хориждан олаётган ташкилотлар ва фуқаролар гуруҳидан “хорижий агент” ўлароқ рўйхатдан ўтишни талаб қилади.

Ўтган йил декабрида Грузияга Европа Иттифоқи аъзолигига номзод ўлка мақомини берган ЕИ “Ташқи таъсир шаффофлиги тўғрисида”ги қонуннинг қабул қилиниши Евроиттифоқ қадриятларига уйғун эмаслиги ва мамлакатнинг ЕИга аъзо бўлиш умидларини пучга чиқаришини билдирган.

Туркманистон ғарбида жойлашган Болқон вилоятидаги давлат муассасалари раҳбарлари циферблатларига амалдаги президент Сердар Бердимуҳамедов ва унинг отаси Гурбангули Бердимуҳамедов тасвири туширилган соатларни сотиб олишга мажбур қилинмоқда. Бу ҳақда Озодликнинг туркман хизмати хабар қилди.

Бу соатларга, ўлчами ва дизайнидан келиб чиққан ҳолда, 1500 манатдан (тақрибан 428 АҚШ доллари) 3000 манатгача (тақрибан 850 АҚШ доллари) нарх бичилган.

Озодлик манбасига кўра, мазкур соатлар вилоятдаги юқори лавозимли амалдорларга мажбуран сотиляпти, кичикроқ бюджет ташкилотлари раҳбарларига эса бундан арзонроқ соатлар таклиф қилинмоқда.

Озодликнинг туркман хизмати мухбири билан суҳбатда мактаб директорлари қимматбаҳо соатларнинг мажбурий сотилиши ортида Бердимуҳамедовларга яқин шахслар турганини айтишган.

“Бу соатлар Хитойда махсус тайёрланиб, мамлакатга олиб келиниб, халққа мажбуран сотилмоқда. Улар Миллий хавфсизлик вазирлиги органлари орқали соат савдосини назорат қилиб боришяпти”, деган Болқон вилоятидаги мактаблардан бирининг директори.

Озодликнинг бошқа бир суҳбатдоши Сапармурод Ниёзов даврида Туркманистонда президент тасвири туширилган соатлар чиқарилиб, мактаб ўқувчилар дохил ҳаммага тарқатилганини эслатган.

“Сердар [Бердимуҳамедов] ҳам ўз портретлари акс этган соатлар чиқара бошлаганига ажабланмаса ҳам бўлади. Энди унинг бутун мамлакат бўйлаб ўз ҳайкалларини ўрнатиши қолди, холос”, деган у.

Туркманистонда давлат муассасалари ходимларига мунтазам равишда ноҳақ солиқлар солиб турилади. Бу пуллар улардан президент китобларини сотиб олиш, унинг портретларини янгилаш ва шу каби кўплаб баҳоналар билан йиғилади.

Қирғизистонда ҳар йили 9 май куни ўтказиладиган “Ўлмас полк” юриши бекор қилинган. Бу ҳақда Озодликнинг қирғиз хизмати Ички ишлар вазирлигининг 1 майдаги баёнотига таянган ҳолда хабар қилди.

Вазирлик юриш бекор қилинишига оид қарорни “жамоат хавфсизлигига мавжуд таҳдидларни ҳисобга олган ҳолда” қабул қилингани билан изоҳлаган. Айни пайтда ИИВ ҳуқуқ-тартиботчилар жамоат тартиби ва хавфсизлигини таъминлаш учун чора кўраётганини қўшимча қилган.

Аввалроқ Қирғизистон Мудофаа вазирлиги 9 май куни Бишкекдаги Олатоғ майдонида ҳарбий парад бўлмаслигини маълум қилган эди. Бу куни фақат Ғалаба майдонида хотира митинги бўлиб ўтиши режаланган.

“Ўлмас полк” тадбирини ўтказиш ташаббуси илк бор 2011 йили россиялик бир гуруҳ фаоллар томонидан кўтарилган. Бу тадбир, анъанага кўра, 9 май — Ғалаба байрами куни ўтказилади. Аввалроқ Қирғизистонда бу юришни ўтказиш баҳс-мунозараларга сабаб бўлган, чунки тадбирга қарши бўлганлар Россия қўшинлари Украинага бостириб кирганидан кейин “Ўлмас полк” россияликлар тажовузини ёдга солишини иддао қилишган. Бироқ Қирғизистонда 2022 йилда ҳам, 2023 йилда ҳам юриш ўтказилган.

Маълумотларга кўра, 2024 йил 1 апрель ҳолатига Қирғизистонда Иккинчи Жаҳон уруши фахрийларининг умумий сони 41 нафарни ташкил қилади.

Грузия парламенти биноси олдидаги “хорижий агентлар”га оид қонуна қарши митингни тарқатишда 63 киши қўлга олинган. Бу ҳақда Грузия Ички ишлар вазирлиги маълумот тарқатди.

Тбилисида 30 апрель оқшомида полиция махсус бўлинмаси “Ташқи таъсир шаффофлиги тўғрисида”ги қонун лойиҳасига қарши акция иштирокчиларга нисбатан махсус воситаларни қўллаган. Грузия мухолифати мазкур қонун лойиҳасини Россиядаги “Хорижий агентлар тўғрисида”ги қонунининг муқобили эканини айтмоқда.

Хабарларга кўра, кеча митингчилар билан тўқнашув чоғида полиция сувотарлар, кўздан ёш сиздирувчи газ ва резина ўқларни ишга солган. Тўқнашув ортидан 20 дан зиёд мухолифат фаоли Руставели шоҳкўчасида навбатчилик қилаётган “тез ёрдам” врачларига мурожаат қилган. Жабрланганлар кўзлари қисман кўрмай қолганидан шикоят қилишган.

Маълумотларга мувофиқ, ИИВ махсус бўлинмалари митингчиларни парламенти биноси яқинидаги майдондан сиқиб чиқаришган. Тўқнашув чоғида ўндан зиёд одам қўлга олинган. ИИВ акция иштирокчилари “полициячиларга қарши куч қўлланиб, сўз ва фикр эркинлигини ифода қилиш меъёрларидан ташқарига чиқишган”ини билдирган.

30 апрель куни Грузия парламенти оммавий норозилик чиқишларига сабаб бўлган “хорижий агентларга қарши” қонун лойиҳасини иккинчи ўқишда қабул қилолган эмас. Мунозаралар ярим тунгача давом этгани ортидан муҳокама 1 майга қолдирилган. Митинг иштирокчилари парламент биносидан чиқишларнинг барчасини тўсиш ва “Грузия орзуси” ҳукмрон партияси вакиллари учун “шармандалар йўлаги” ташкил қилишга урингани ортидан депутатлар бинодан полициячилар кордони кузатувида олиб чиқилган.

Норозилик тадбирида Михаил Саакашвилининг “Бирлашган миллий ҳаракат”, “Лело” партияси ва мухолифатнинг бошқа кучлари иштирок этган. Улар “Россия қонуни”нинг қабул қилиниши фуқаролик жамиятига қарши қатағонлар машруълаштирилишига, Грузияни Ғарб томон йўлдан бошқа ёққа буриб юборилишига ва “Россия томонидан ютиб юборилиши”га сабаб бўлиши мумкинлигини айтишмоқда.

Қонун лойиҳаси танқидчилари Кремль бу каби ҳужжатдан ўз мухолифларининг унини ўчириш учун фойдаланаётганини урғулаганлар. Ғарб мамлакатлари Грузия парламентида муҳокама қилинаётган чора фуқаролик жамиятини назорат қилишга қаратилганидан огоҳлантирмоқда.

29 апрель куни АҚШ Конгресси Вакиллар палатаси аъзоларидан икки нафари — Жерри Коннолли ва Остин Скотт Грузия расмийларини “ўз халқига қулоқ тутиш” ва баҳсли қонун лойиҳасини қабул қилишдан воз кечишга чақирган. Бунгача АҚШ Давлат департаменти ва бир гуруҳ сенаторлар ҳам шу мазмундаги чақириқ билан чиқишган эди.

“Путин хорижий агентлар тўғрисидаги бу қонундан Россияда сўз эркинлигини кескин чеклаш, фуқаролик жамиятини қарийб йўқ қилиш ҳамда ўзининг диктаторлик бошқарувини янада мустаҳкамлаш учун фойдаланди”, дея таъкидлашган Жерри Коннолли ва Остин Скотт ўз баёнотларида.

“Грузия орзуси” ҳукмрон партияси ташаббуси билан парламентда кўриб чиқилаётган “Ташқи таъсир шаффофлиги тўғрисидаги қонун лойиҳасига қарши кўп минг кишилик норозилик акциялари бир неча ҳафтадан буён давом этмоқда. Бу ҳақда Озодлик аввал ҳам бир неча марта хабар қилган.

Ўтган тўрт кун ичида Москвадаги Внуково аэропортидан Тожикистоннинг 643 нафар фуқароси депортация қилинган. Бу ҳақда “Интерфакс” агентлиги Тожикистондаги маҳаллий нашрлар маълумотига таянган ҳолда хабар қилди.

“Азия-Плюс” медиагуруҳининг Тожикистон ТИВдан олинган маълумотга таяниб қайд этишича, 26 апрелдан 30 апрелгача Внуково аэропортига учиб борган 3101 нафар тожикистонликдан 643 нафари тегишли шарт-шароитсиз бир неча куч ушлаб турилгани ортидан россиялик расмийлар томонидан юртига депортация қилинган. Бундан ташқари, яна 117 нафар тожикистонликни депортация қилиш ҳақида қарор қабул қилинган. Москвадаги бошқа аэропортларда ҳам вазият мураккаб экани айтилмоқда.

Аввалроқ Россия ТИВ 30 апрель куни ташқи ишлар вазири Сергей Лавровнинг тожикистонлик ҳамкасби Сирожиддин Муҳриддин билан телефон мулоқоти бўлиб ўтгани ҳақида маълумот тарқатган. Хабарномага мувофиқ, Лавров Тожикистон ТИВ раҳбарига Россия чегараларида паспорт назоратидан ўтаётган хорижликлар тутиб қолинаётгани вақтинча экани ва бунда мамлакатга кириб келаётган кишиларнинг миллий мансубияти эътиборга олинмаётганини айтган.

“Интерфакс” агентлигининг урғулашича, хорижликларни мамлакатга киришда янада диққат билан текшириш “Россияда террорчиликни олдини олиш бўйича чоралар кучайтирилгани ортидан” бошланган.

Аввалроқ Тожикистон ТИВ томонидан ёйинланган баёнотда 27 апрель куни “Россия пойтахтидаги Внуково халқаро аэропортининг фуқароларни вақтинча сақлаш ҳудудида тегишли санитария шароитисиз 954 нафар тожикистонлик фуқаро” ушлаб турилгани, улар орасида Россияда ўқийдиган талабалар ҳам борлиги билдирилган. Внуково аэропортида қолиб кетган тожикистонликлардан 322 нафари бир неча соатлик текширувлардан кейин Россия ҳудудига қўйилган.

Озодликнинг тожик хизмати хабарига кўра, Тожикистон Ташқи ишлар вазирлиги “Тожикистон фуқароларига Россия ҳудудида ўта салбий муомала қилинаётгани ҳамда уларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари ҳар жойда бузилаётгани муносабати билан жиддий ташвиш” билдирган ҳолда, 29 апрель куни Россиянинг Душанбедаги элчиси Семён Григорьевга норозилик нотасини топширган.

Тожикистон Ташқи ишлар вазирлиги “Тожикистон фуқароларига Россия ҳудудида ўта салбий муомала қилинаётгани ҳамда уларнинг ҳуқуқ ва эркинликлари ҳар жойда бузилаётгани муносабати билан жиддий ташвиш” билдирган ҳолда, 29 апрель куни Россиянинг Душанбедаги элчиси Семён Григорьевга норозилик нотасини топширган. Бу ҳақда Озодликнинг тожик хизмати хабар қилди.

Норозилик нотасига Россия томонидан ҳали жавоб бўлганича йўқ, бироқ уч кун муқаддам Россия ТИВ расмийси Мария Захарова РФ давлат чегара масканларида хорижлик фуқароларнинг паспорт назоратидан ўтишда кўпроқ тутиб қолинаётгани, хусусан Россия-Қозоғистон чегарасидан ўтишда юзага келган қийинчиликлар “Крокус Сити Холл”даги терактдан кейин террор хавфи сақланиб қолаётгани туфайли хавфсизлик чоралари кучайтирилгани билан боғлиқлигини айтган.

Захарова ўз баёнотида “бу каби қадамлар вақтинча” экани, “мамлакатга кириб келаётганларнинг миллий мансубиятига қаралмасдан амалга оширилаётган”ини урғулаган.

Бугунги кунда юзлаб тожикистонлик Россия-Қозоғистон чегараси ва Москва аэропортларида қолиб кетмоқда.

“Бу каби чоралар фақат Тожикистон фуқароларига нисбатан қўлланилмоқда, бу эса Тожикистон-Россия муносабатлари руҳи ва анъаналарига мутлақо тўғри келмайди”, дея қайд этилган Тожикистон ТИВ нотасида.

Тожикистон ва Россия стратегик ҳамкор мамлакатлар бўлиб ҳисобланади. Қатор минтақавий ташкилотлар аъзоси бўлган Тожикистон кўп ҳолларда Кремль хатти-ҳаракатларини қўллаб келади. Бундан ташқари, мамлакат ҳудудида Россиянинг хорижий ўлкалардаги энг йирик ҳарбий базаларидан бири жойлашган.

Бир неча кун аввал, аниқроғи 26 апрель куни Тожикистон ТИВ биносида Россия элчиси Семён Григорьев билан учрашув ўтказилиб, унда жумладан сўнгги бир неча ҳафтадан буён Россия Федерацияси давлат чегарасидан ўтишда Тожикистон фуқаролари дуч келаётган қийинчиликлар муҳокама қилинган эди. Ўшанда Душанбе вакиллари тожикистонликларга Россия ҳудудига киришда асоссиз равишда ёппасига рад жавоби берилаётгани юзасидан ташвиш билдирганлар.

Бу учрашувнинг эртасига, яъни 27 апрель куни Тожикистон ТИВнинг фуқароларга Россияга сафар қилишдан тийилиб туриш тавсия этилган баёноти ёйинланган.

Озодлик аввалроқ юзлаб тожикистонлик Москвадаги Внуково аэропортида тутиб турилгани ва Россия ҳудудига киргизилмаётгани ҳақида хабар қилган эди. Бу чора қандай асосда амалга оширилаётгани ҳақида йўловчиларга ҳеч ким изоҳ берган эмас.

Бундан ташқари, 22 апрелдан буён Тожикистон рақамлари тақилган ўнлаб автомобиль Россия-Қозоғистон чегарасининг “Сагарчин” назорат масканидаги нейтрал ҳудудда қолиб кетгани ҳақида маълумотлар бор. Автомашина ҳайдовчилари томонидан Озодликнинг тожик хизматига йўлланган видеода бу ерда Тожикистон рақамли 180 тача автомобиль Россия ҳудудига кириш учун рухсат кутиб тургани айтилган.

Москва вилоятидаги “Крокус Сити Холл” концерт залига ўтган ойда уюштирилган ҳужум ортидан Россия давлат тузилмаларининг Марказий Осиё мамлакатларидан бўлган мигрантларга босими кескин кучайиб кетган. Терактда айбланаётганларнинг кўпчилигини Тожикистон фуқаролари ташкил қилади.

Human Rights Watch (HRW) халқаро инсон ҳуқуқлари ташкилоти Россияда ксенофобик кайфият ва тожик мигрантлари ҳуқуқларининг бузилиши ҳолатлари ошиб бораётганидан хавотир изҳор қилган. HRWнинг аниқлашича, терактдан кейин ўтган бир ҳафта ичида миграцион қонунчиликни бузганлик важи билан мигрантларга қарши очилган ишлар сони 70 фоизга ошган.

Афғонистонда ёғин-сочин ва тошқинлар оқибатида охирги икки кун ичида 7 киши нобуд бўлган, 19 киши жароҳат олган. Бу ҳақда Tolonews нашри хабар қилди.

Нашр қайдича, ёғин-сочин айниқса Бадахшон, Панжшер, Ғазни, Вардак, Пактиё ва Бомиён вилоятларида шиддатли бўлган. Нангарҳор ва Лағмон вилоятлари расмийлар ҳам табиий офат туфайли одамлар ўлгани, уй-жой ва экинзорлар вайрон бўлгани ҳақида маълум қилишган.

“Тошқин натижасида 800 та уй вайрон бўлган, 1600 акр экин майдонига шикаст етган. Сўнгги уч кун ичида уйлар қулашидан тўрт киши вафот этди, яна олти киши тан жароҳати олди”, дея билдирган Нангарҳордаги табиий офатларга қарши кураш департаменти раҳбари Сайфуллоҳ Холид.

Лағмон губернатори матбуот котиби Абдулмалик Ниёзий эса икки бола дохил уч киши нобуд бўлганини билдирган.

“Яна 13 киши жароҳат олган, шунингдек, 515 та уй ва 400 жериб (8 гектар) ер вайрон бўлган”, дея қўшимча қилган мулозим.

Тошқиндан жабрланган вилоятлар аҳолиси ёрдам сўраб Толибон шакллантирган муваққат ҳукумат ва гуманитар ташкилотларга мурожаат қилган.

“Бизга имкон қадар тезроқ ҳар қанақа ёрдам берилишини кутяпмиз. Мўминобод қишлоғи аҳлининг оқшом ейишга нони ҳам йўқ”, деган нангарҳорлик Риди Гул.

Афғонистон Транспорт ва фуқаро авиацияси вазирлиги Метеорология департаменти аввалроқ мамлакатдаги 34 та вилоятнинг кўпида шиддат ёғин-сочин кутилаётганидан огоҳлантирган эди.

Қозоғистонда 29 апрель куни собиқ ички ишлар вазири Ерлан Тургумбаев қўлга олинган. Бу ҳақда 30 апрель куни Қозоғистон Бош прокуратураси маълумот тарқатди.

Озодликнинг қозоқ хизмати хабарига кўра, Собиқ вазир ҳокимият ва хизмат ваколатларидан четга чиққанликда айбланмоқда.

“Жиноят ишида давлат сири бўлган маълумотлар мавжудлигини ҳисобга олган ҳолда судгача терговга оид бошқа маълумотлар оммага ошкор қилинмайди”, дейилган Бош прокуратура матбуот хизмати хабарномасида.

Ерлан Тургумбаев қўлга олингани ҳақида 29 апрель оқшомидан маҳаллий ахборот агентликлари ўз манбаларидан олинган маълумотларга таянган ҳолда хабар қила бошлаган.

Март ойида Бош прокуратура 2022 йил Январь воқеалари чоғида ҳуқуқ-тартибот ва хавфсизликни таъминламаганлик, шунингдек, фуқароларга нисбатан қийноқ қўллаганлик бўйича куч ишлатар идоралар ходимларига нисбатан тергов давом этаётганини маълум қилган. Ўшанда БП Тургумбаев ўтказилаётган терговлар доирасида сўроқ қилинганини билдирган.

61 ёшли Ерлан Тургумбаев 2022 йил 11 январида очиқланган ҳукуматнинг янги таркибида вазирлик курсисини сақлаб қолган эди. Ўша йил 25 февралида президент Қасим-Жомарт Тоқаев уни лавозимидан озод қилган. Кейинроқ собиқ вазир бир неча ой президент маслаҳатчиси лавозимида ишлаган, 2023 йилда эса Шанхай ҳамкорлик ташкилоти минтақавий аксилтеррор тузилмаси (ШҲТ МАТТ) маслаҳатчиси этиб тайинланган.

2022 йилдаги Январь воқеаларидан кейин Қозоғистонда ёпиқ судлар натижасида Миллий хавфсизлик қўмитаси собиқ раиси Карим Масимов, унинг бир неча ўринбосари ҳамда собиқ мудофаа вазири Мурат Бектанов давлатга хиёнатда айбланиб, узоқ муддатга озодликдан маҳрум этилган эдилар. Бектановнинг ўрнига ички ишлар вазирининг собиқ ўринбосари — Миллий гвардия ва ИИВ ички қўшинлари қўмондони Руслан Жақсилиқов тайинланган.

АҚШ президенти Жо Байден маъмурияти Россиядан бойитилган уран импортига тақиқ жорий этиш имкониятини кўриб чиқмоқда. Бу ҳақда Bloomberg нашри ўз манбаларидан олинган маълумотга таянган ҳолда хабар қилди.

Агентлик қайдича, бу шундай лойиҳа Сенатда кўриб чиқилиши “оқсаб қолган”и манзарасида содир бўлмоқда. Лойиҳа 2023 йил декабрида АҚШ Конгресси Вакиллар палатаси томонидан қабул қилинган, бироқ у ҳали Сенат томонидан маъқулланган эмас.

Уран импортини тақиқлаш учун президент маъмурияти ижроия ҳокимиятини ишга солиши мумкин. Бу орада, Bloomberg урғусига кўра, Оқ уй ва атом саноати вакиллари тақиқ барибир Конгресс томонидан қонун лойиҳасини қабул қилиш воситасида киритилишини маъқул кўрмоқда, чунки шундай қилинса, уни бекор қилиш қийинроқ бўлади.

Қўшма Штатларга уран сотиш Россияга йилига 1 миллиард долларга яқин даромад келтиради. Оқ уй Россиянинг уран манбаларига қарам бўлиш “АҚШ иқтисодиёти учун хатар туғдириши”ни билдирган. Айни пайтда, Bloomberg нашрининг ёзишича, уран етказиб берувчини алмаштириш қийин иш бўлиши ҳамда уран қийматининг 20 фоизга ошишига олиб келиши мумкин.

Сўнгги ўн кун ичида АҚШ университетларида Ғазодаги урушга қарши намойишларда иштирок этган камида 900 киши қўлга олинган. Улар орасида “Яшиллар партияси”дан президентликка номзод Жилли Стайн ҳам бор.

Талабалар исёни тўлқини 18 апрель куни шаҳар полицияси Колумбия университети кампусида 100 дан зиёд норозини тутиб кетганидан кейин бошланган. Орадан тўрт кун ўтгач, университет кампус ҳудудидаги лагерни тарқатиб юбориш учун яна полиция чақирган. Бу ерда норозилик акцияси иштирокчилар билан тўқнашув бўлиб ўтган: улар полицияга ичига сув тўлдирилган шишалар отишган. The Washington Post хабарига кўра, у ерда 120 киши ҳибсга олинган.

Бостондаги Эмерсон коллежида ҳам полиция билан тўқнашув рўй берган – тўқнашувда тўрт нафар полициячи жароҳатланган, 108 киши ҳибсга олинган. Жорджия штатида полиция маҳаллий университет ҳудудидаги лагерни тарқатиб юборишда электрошокерлар ва “кимёвий моддалар”дан фойдаланганини билдирган.

Сент-Луисдаги Вашингтон университетида полиция фаластинликлар тарафини олиб ўтказилган акциянинг 100 дан зиёд иштирокчисини қўлга олган. Ушланганлар орасида “Яшиллар партияси”дан президентликка номзод Жилл Стайн ҳам бўлган. Стайннинг Х ижтимоий тармоғидаги саҳифасида бунга оид бир неча фото ёйинланган бўлиб, у ерда Стайн Ғазода содир бўлаётган воқеаларни “геноцид” деб атаган.

Жанубий Калифорния университетида ўнлаб одам ушланган. Шундан сўнг ОТМда хавфсизлик нуқтаи назаридан май ойида бўлиб ўтиши керак бўлган диплом топшириш маросими бекор қилинган. Мазкур маросимда 65 минг киши иштирок этиши кутилаётган эди.

Айни пайтда шаҳар полицияси ҳамма жойда ҳам университетлар чақируви билан келишга рози бўлмаяпти. Дейлик, Колумбия округи полицияси “оз сонли тинч намойишчиларга қарши чора кўриш департамент манфаатларига тўғри келмайди”, деб ҳисоблаб, Жорж Вашингтон университетига борган эмас, деб ёзган WP.

Лос-Анжелес полицияси ҳам Калифорния университети кампусидаги тартибсизликларни бостиришда иштирок этмаган. У ерда, Reuters хабарига кўра. 28 апрель куни фаластинпараст ва исроилпараст намойишчилар ўртасида тўқнашув содир бўлган.

ОТМ раҳбарияти акция иштирокчилари норозиларнинг икки гуруҳини ажратиш учун ўрнатилган тўсиқни бузиб ўтганини маълум қилган. Икки гуруҳ вакиллари бир-бирлари туртиб-суртиб, турли шиорларни қичқириб айтишиб, бир-бирларини ҳақорат қилишган – пировардида жанжалга тўқмоқлар билан қуролланган кампус полицияси аралашган. Бу ерда намойишлар ушлангани ёки ҳибсга олингани ҳақида маълумот йўқ.

Фаластин тарафини олаётган акция иштирокчилари Ғазо секторида ўт очиш тўхтатилиши, Исроил билан бизнес юритувчи мудофаа ширкатларига инвестиция ётқизмаслик ҳамда АҚШ томонидан Исроилга ҳарбий ёрдамнинг тўхтатилишини талаб қилишмоқда. Яҳудий миллатига мансуб талабалар Исроилни танқид қилиш кўпинча антисемитизмга айланиб кетаётгани ва ўзларини хатарда ҳис қилишларига сабаб бўлаётганини айтмоқдалар. Улар ҲАМАС Исроилда ўтган йил кузида гаровга олинган кишиларни ҳалигача ушлаб ўтирганини ҳам эслатганлар.

Университетлар раҳбариятлари рухсат этилмаган норозилик акциялари тартиб-интизомни бузаётгани, ўқишга халақит бераётгани ҳамда яҳудийларни камситиш ва антисемитизмга йўл очаётганини билдирмоқдалар. Талабалар ташкилотлари лидерлари антисемитизм ва камситиш кўринишлари онда-сонда учраб турганини тан олишмоқда, бироқ улар бунда “талабалик ҳаракатини қўлга олишга уринаётган бегона шахслар”ни айблашмоқда.

АҚШ президенти Жо Байден университетлар кампусларида содир бўлаётган воқеалардан хабардор. Оқ уйнинг миллий хавфсизлик масалалари бўйича вакили Жон Кирби норозиларда ўз фикрларини очиқ айтиш ҳуқуқи бўлиши кераклиги, бироқ бу иш тинч йўл билан амалга оширилиши лозимлигини айтмоқда. Айни пайтда мулозим Оқ уй антисемитизм ва нафрат ифодаларини қоралашини қўшимча қилган.

Тбилисида 28 апрель куни мухолифатнинг хорижий агентлар тўғрисидаги қонунга қарши юриши бўлиб ўтди. Норозилар Республика майдонидан шаҳар марказидаги Грузия парламенти биносигача юриб боришди, дея хабар қилди Озодликнинг “Кавказ садоси” (“Эхо Кавказа”) лойиҳаси.

Юриш иштирокчилари мамлакат номи ва “Россия қонунига йўқ, деймиз” дея қичқириб боришган. Парламент биносига проектор орқали “Россия — оккупант” ёзуви ва Грузия байроғи тасвири туширилган. Мухолифат хорижий агентлар тўғрисидаги қонун “Грузия орзуси” ҳукмрон партияси томонидан Москва кўрсатмасига кўра қабул қилинаётганини иддао қилмоқда. Қонун лойиҳаси муаллифлари бу иддаони рад қилишяпти.

“Грузия орзуси” вакиллари 29 апрель куни қонун лойиҳаси тарафдорларини кўчага олиб чиқишни ваъда қилишган. Якшанба кунги акция чоғида қонун лойиҳаси тарафдорлари чиқиши учун ўрнатилган саҳнага чиқиб олишга уринишган. Норозилик тадбири чоғида бир неча киши қўлга олинган, улар орасида Грузиянинг евроинтеграция бўйича собиқ вазири Алекси Петриашвили ҳам бор. Ички ишлар вазирлиги уни майда безорилик ва полицияга бўйсунмаганликда айблаган.

Қонун лойиҳаси бўйича иккинчи ўқиш муҳокамаси Грузия парламентида 29 апрель куни бошланиши айтилган.

Бу Грузия парламентида хорижий агентлар тўғрисидаги қонунни қабул қилиш бўйича биринчи уриниш эмас. Ўтган йилнинг 7 мартида парламент биринчи ўқишда қонун лойиҳасини маъқуллагани ортидан мамлакат бўйлаб оммавий норозилик чиқишлари бошланиб кетган эди. 8 март куни акция давом этган, 9 март куни эса “Грузия орзуси” ҳукмрон партияси ва “Халқ кучи” ҳаракати мазкур қонун лойиҳасини парламентдан қайтариб олишган.

Ўтган йилги норозиликларга қарамай, “Грузия орзуси” 2024 йилнинг апрель ойи бошида қонун лойиҳасини қайтадан парламентга киритган.

Тожикистон Ташқи ишлар вазирлиги Москва аэропортларида Россияга қонуний йўллар билан киришга уринган мингдан зиёд тожикитсонлик ушлаб турилгани ҳақида маълум қилди. Улар тегишли санитария шарт-шароитисиз сақланаётгани ва иссиқ овқат билан таъминланмаётгани айтилмоқда, дея хабар қилди Озодликнинг тожик хизмати.

Вазирлик маълумотига кўра, биргина Внуково аэропортининг вақтинча сақлаш ҳудудида 28 апрель тонгида Тожикистоннинг 954 нафар фуқароси бўлган, улар орасида Россия олий таълим муассасаларидан ўқийдиган талабалар ҳам бор. Кўп соатлик кутишдан сўнг улардан фақат 322 нафари чегара назоратидан ўтказилган. 306 кишини ватанига қайтариб юбориш режаланмоқда.

“Бу каби чеклов чоралари фақат Тожикистон фуқароларига нисбатан қўлланилмоқда”, дея таъкидланган ТИВ баёнотида.

Россия расмийлари ҳолат юзасидан ҳали изоҳ бергани йўқ.

Аввалроқ Тожикистон ТИВ фуқароларига Россияга боришдан тийилиб туришни тавсия қилган эди. Гарчи вазирлик баёнотида бу ҳақда очиқ айтилмаган бўлса-да, қатор ҳуқуқбонлар тавсияга тожикистонликлар “Крокус Сити Холл” концерт залидаги терактдан сўнги Россия ҳуқуқ-тартибот органлари томонидан сиқувга олинаётгани сабаб бўлганини тахмин қилмоқдалар. Россия расмийлари терактни амалга оширганликда айнан шу мамлакат фуқароларини айблашмоқда. Бу орада айбланувчилардан камида бир киши қўлга олиниш чоғида ва сўроқ пайтида қийноққа солинган.