Rossiyalik bolalar ba’zi xalq ertaklaridagi alvastilar va boshqa vahimali qahramonlardan qo‘rquvga tushishi mumkin. Ammo Markaziy bank rahbarlaridan biri ularda yanada dahshatli bir narsani ko‘rayotganini aytadi.
Bank raisining birinchi o‘rinbosari Sergey Shvetsov fikricha, rus ertaklari bolalarni “xayr-sadaqa”ga, erinchoqlikka o‘rgatadi.
“Yemelya bilan cho‘rtanbaliq” rus mumtoz ertagi haqida so‘z yuritar ekan, Shvetsov erinchoq qahramonning istaklarini sehrli baliq bajo keltirishi yaxshi emasligini aytadi.
‒ Biz bolalarga oltin baliq, cho‘rtanbaliq haqida ertak aytamiz. Qarang, katta akasi ishlaydi, u esa – axmoq; ikkinchi akasi ishlaydi, u esa – axmoq; kenjasi pechka ustida o‘tiradi, keyinchalik cho‘rtanbaliq tutib oladi – uning oshig‘i olchi”, – deya achchiqlanadi Shvetsov.
Bunday zararli xabar bolalarni katta yoshida ham ta’qib qiladi, ularga moliyaviy muammolarini hal etayotganda xalaqit beradi, deydi Shvetsov.
– Biz ertaklarni o‘zgartirishimiz kerak. Biz bolalarni “xayr-sadaqa”ga o‘rgatadigan bunday ertaklardan voz kechishimiz kerak. Bu – o‘ta jiddiy masala”, dedi bankir.
“Baliq amri balan!”
“Yemelya bilan cho‘rtanbaliq” ertagida bosh qahramon asosiy vaqtini issiq oshxona pechi ustida esnash bilan o‘tkazadi. Faqat pora olsagina¸ joyidan qimirlaydi. Bir kuni Yemelya istaklarini bajo keltiradigan cho‘rtanbaliq tutib oladi. Uning istaklarning aksariyati esa ro‘zg‘or tashvishlari bilan bog‘liq edi.
Rossiyaning ushbu mashhur va uzun ertaklaridan biri XIX asrda chop etilgan xalq ertaklari qatoriga qo‘shilgan, sho‘rolar hukmronligi vaqtida unga bir necha marta film va animatsion filmlar ishlangan. Ularning aksariyati “Cho‘rtanbaliqqa aytilgan istaklar” deb nomlanadi. Bu rus madaniyatiga shu qadar singib ketganki, ertakning: “Baliq amri bilan men aytganday bo‘lsin!” degan satri omma ongiga singib ketdi.
Rus ertaklarida erinchoq qahramonlar timsoli ko‘p. Shuningdek¸ erinchoq qahramon bo‘lgan misollarni rus adabiyoti¸ xalq matal va maqollarida ham ko‘p topish mumkin.
Ko‘hna an’analar
“Go‘zal Vasilisa” ertagi qahramoni Vasilisaga Yalmog‘iz kampirning jodusidan qutulish uchun sehrli qo‘g‘irchoq yordam beradi. Lekin Vasilisaning o‘zi to‘qish va zardo‘zlikni o‘rganadi. U to‘qigan narsa shahzodaning nazariga tushib, unga erga tegadi. Bu ertakda, mehnat rag‘batsiz qolmaydi, degan gap yashirin.