O‘zbekiston Xitoy bilan “har qanday sharoitdagi strategik sheriklik”ni rivojlantirmoqchi. Ammo 2023-yilgi savdo statistikasi Toshkent va Pekin o‘rtasida rivojlanayotgan munosabatlar teng emasligini ko‘rsatadi, deb yozmoqda Eurasianet nashri.
O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev yanvar oyi oxirida Xitoyga tashrif buyurib, Xitoy rahbari Si Szinpin bilan uchrashdi. Prezident bayonotida aytilishicha, Mirziyoyev tashrifi chog‘ida ikki davlat o‘rtasida strategik sheriklik munosabatlari “mazmunini boyitish”ga xizmat qiladigan qator shartnomalar imzolandi.
Pekinda imzolangan ikki tomonlama hujjatlar keng ko‘lamli masalalar, masalan, atrof-muhitni muhofaza qilish va qashshoqlikni kamaytirishdan tortib, o‘zbek no‘xatini Xitoyga eksport qilishda sog‘liqni saqlash standartlari kabi mikro-mavzulargacha bo‘lgan sohalardagi hamkorlikni belgilab beradi.
Pekin Mirziyoyevga qizil gilam to‘shagan bo‘lsa ham, raqamlar har qanday strategik hamkorlik asosi mazmundan ko‘ra ko‘proq ritorikaga asoslanganini ko‘rsatmoqda.
2023-yilgi ma’lumotlarga ko‘ra, O‘zbekistonning Pekin bilan savdosida jiddiy savdo taqchilligi bor, Toshkent Xitoy tovarlariga qaramlikni kuchaytirganini ko‘rsatadi.
XXR bojxona departamenti ma’lumotlariga ko‘ra, o‘tgan yili Xitoyning O‘zbekiston bilan tovar ayirboshlash hajmi 14 milliard dollarni tashkil etgan bo‘lsa, O‘zbekiston eksporti uning atigi 1,6 milliard dollarini tashkil etgan. O‘zbekiston Statistika agentligi O‘zbekiston-Xitoy tovar ayirboshlash hajmi 13,7 milliard dollarga etganini, Xitoyga eksport hajmi atigi 2,5 milliard dollarni tashkil etganini bildirgan.
O‘zbekistonning Xitoy avtomobillariga bo‘lgan ishtahasi ortib borayotgani ham yaxshi ma’lum. Muvozanat, shuningdek, maishiy elektronika, jumladan, mobil telefonlarga ham taalluqlidir.
O‘zbekiston statistika agentligi ma’lum qilishicha, 2023-yilda Xitoydan 3,1 million dona mobil telefon import qilingan, bu boshqa manbalar importidan ancha yuqori.
Vyetnam O‘zbekistonga 276,8 ming dona mobil telefon yetkazib berish bo‘yicha ikkinchi o‘rinni egalladi. Hindistondan 37 200 dona import qilingan va u uchinchi o‘rinni egalladi. Umumiy natija mobil telefon importi 2022-yilga nisbatan 13,7 foizga oshganini ko‘rsatadi.
Bundan tashqari, O‘zbekiston Investitsiyalar, sanoat va savdo vazirligi vakillariga ko‘ra, Xitoy o‘zini O‘zbekistonga asosiy kreditor sifatida ko‘rsatgan.
Vazirlikning ma’lum qilishicha, 2023-yilda O‘zbekistonga jami 2,8 milliard dollarlik xalqaro kreditlar jalb qilingan, ularning asosiy qismi Osiyo taraqqiyot banki (616 million dollar), Jahon banki (552 million dollar) va Xitoy (399 million dollar) tomonidan berilgan. O‘zbekiston hukumati mamlakat energetika sohasiga 872 million dollar kredit ajratdi. Shu bilan birga, transport sektori 473 million dollar xalqaro yordam olgan bo‘lsa, qishloq va suv xo‘jaligiga 300 million dollar tekkan.
